Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

166 Kolluk Faaliyetlerinin Denetimi Hakkında Genel Bir Değerlendirme lararası işbirliği iii) insan haklarının uluslararası alanda korunması iv) uluslararası hukukun yerleştirilmesi ve geliştirilmesi v) yeni teknolojik gelişmelerden insanlığın en iyi biçimde yararlanmasının sağlanması. 49 B. İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ BAZI ULUSAL ORGANLAR VE KOLLUK FAALİYETLERİ 1. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU VE TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU Demokratik bir hukuk devletinde bireylerin temel hak ve özgür- lüklerinin korunması önem arz etmektedir. Bu koruma bazen devle- tin faaliyetlerine ve bilhassa bunların içerisinde önemli bir yer tutan kolluk faaliyetlerine ilişkindir. Devletler, bireylerin söz konusu hak ve özgürlüklerini korumak amacıyla çeşitli denetim mekanizmaları geliş- tirmişlerdir. Fakat süreç içerisinde klasik denetim mekanizmalarından olan yargı denetimi, siyasi denetim gibi mekanizmaların zaman za- man yeterli derecede etkin olamadıkları görülmüştür. Bu sonuç, dev- letleri var olan denetim mekanizmalarının yerine geçecek değil bilhas- sa onlara destek olacak nitelikte yeni denetim mekanizmaları aramaya itmiştir. Kamu denetçiliği ya da ombudsmanlık işte bu mekanizmalar- dan birisidir. 50 Ombudsmanlık kurumu 1809’da İsveç’te ortaya çıkmış olup, o günkü anlamıyla ombudsman, memurlar tarafından yapılan hatalar konusunda uzmanlaşmış savcı konumundadır. Fakat günümüzdeki savcılık misyonundan farklı olarak ombudsman, küçük çaplı hata ya- pan memurların hataları için yargı organlarını harekete geçirmek yeri- ne onları eleştirerek tavsiyelerde bulunmaktadır. 51 49 Hüseyin Pazarcı, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005, s.190-191. 50 Ramazan Şengül, “Türkiye’de Kamu Yönetiminin Etkin Denetlenmesinde Yeni Bir Kurum: Kamu Denetçiliği Kurumu”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü Dergisi (14) , Kocaeli, 2007/2, s.126-127. 51 Şengül, “Kamu Denetçiliği Kurumu”, s.127. Hasan Tahsin Fendoğlu’na göre ise kamu denetçiliği, Osmanlı’daki yargı kurumundan (hisbe dâhil) esinlenilerek İsveçliler tarafından kurulmuş ve oradan da tüm dünyaya yayılmış olan bir sis- temdir. Ombudsmanlığın bir Osmanlı Kurumu olduğunu, İsveçliler de diğer ülke temsilcileri de uluslararası toplantılarda sık sık dile getirmektedirler. Bkz. Hasan Tahsin Fendoğlu, Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık), Yetkin Yayınları, Ankara, 2011, s.39.