Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

183 TBB Dergisi 2019 (143) Mehmet HATİPOĞLU Türk hukukunda anayasal bir ilke olan ölçülülük ilkesi, özellikle idare hukuku alanında (idareye verilen takdir yetkisinden dolayı) sık- lıkla karşımıza çıkmaktadır. Toplumsal yaşamı düzenleyen kurallara aykırı davrananlara karşı yaptırım yetkisi bulunan idare, bu yetkisini kullanırken kanunlara uygun davranmak zorundadır. Bu bağlamda idare, yetkisini her ne kadar kanundan alarak kullansa da, bireylerin hak ve özgürlüklerine müdahalede sınırlarının öncesinden çizilmiş ol- ması zorunluluktur. Böyle bir sınırlamanın varlığı, hukuk devleti nite- liğini pekiştirerek, keyfi uygulamalar ile yaptırımı kamu yararı dışın- da başka amaçlara hizmet ediyor olmaktan çıkaracaktır. 3 1982 tarihli Anayasamızın 13. maddesinde 2001 yılında yapılan değişiklikle (Değişik: 3.10.2001-4709/2 md.) 4 anayasal dayanağa ka- vuşan ölçülülük ilkesi kamu açısından önemli bir sınır olmuş; hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması, kolluk faaliyetlerinin sınırları ve takdir yetkisi başta olmak üzere, idari faaliyetlerin denetlenmesinde de etkin bir ölçüt olmuştur. İdarenin düzenleme alanlarından trafik, çevre, sağlık, spor, eğitim gibi birçok alandaki yetkisinin yanında iç düzenini sağlama aracı olarak kullandığı disiplin cezalarında da ölçü- lülük, kamu görevlilerinin hem performanslarını hem iş huzurunu ve verimliliğini artıran önemli bir etkendir. Disiplin hukukunda ölçülü- lük ilkesi, kamu görevlilerinden beklenen yükümlülüklerin tespitin- den, işlenen fiilin disiplin suçu olarak değerlendirilmesi ve cezaların tespiti aşamasına kadar her aşamada önem taşımaktadır. Kamu görevlilerine uygulanan disiplin cezalarının tatbikinde öl- çülülük ilkesini konu alan bu çalışmanın ilk bölümünde ölçülülük il- kesinin kavramsal boyutu, hukuksal dayanağı ve özellikleri gibi te- mel literatüre yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise ilkenin Türk İdare Hukuku ve Danıştay kararlarındaki yansımaları ele alın- mış; kamu görevlileri özelinde disiplin cezalarının uygulanması ve bu noktada karşılaşılan sorunlara çözüm önerileri sunulmuştur. 3 Yücel Oğurlu, “İngiliz ve Türk İdare Hukuklarında İdari Faaliyetin Denetlenme- sinde Ölçülülük İlkesinin Rolü Hakkında Bir Değerlendirme” (İngiliz ve Türk Hukuklarında Ölçülülük), Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi , Erzincan, 2000, C.IV., S.1-2, ss.147-180, s.147. 4 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anaya- sa_2018.pdf, (19.07.2018).