Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

184 Kamu Görevlilerine Disiplin Cezalarının Uygulanmasında Ölçülülük İlkesi 1. Ölçülülük İlkesinin Tanımı, Yasal Dayanağı ve Özellikleri Temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına yönelik eylemlerin sınırı olarak tanımlanan ölçülülük ilkesi, 5 devlet ve devletin tümorgan- larının uymak zorunda olduğu bir ilkedir. İlke devletin tüm organları- nın aynı duyarlılıkla uyması gereken bir ilke olup, 6 sadece kurumların mevcut yasalara göre uyması gereken değil aynı zamanda yasama or- ganınca da gözetilmesi gereken bir ilkedir. Bu bağlamda ilke, disiplin cezası yaptırımlarının oranının ve işlenen suçun ciddiyetinin kalıcı bir yasal değeri olarak da tanımlanabilir. 7 Gerek yasama aşamasında, ge- rek hak ve özgürlükleri sınırlama uygulamalarında ölçülülük ilkesine göre hareket edilmesi, hem bireylerin haklarına güvence oluşturması hem de hedeflenen amaçla yapılan düzenleme arasında bir orantının olmasını sağlayacaktır. 8 Aşağıda geniş olarak açıklandığı üzere, yürüt- me ve idarenin de yaptığı tasarruflarda hukuka uygunluk açısından ölçülü olması gerekmektedir. Anayasal bir güvenceye sahip olan ölçülülük ilkesi, her şeyden önce hukuk devleti olmanın bir gereğidir. Zira bir hukuk devleti, her alanda, sınırlamalara başvururken ölçülülük ilkesi çerçevesinde ha- reket etmelidir. Bu itibarla ülkemiz hukuk sistemi açısından ölçülü- lük ilkesi bir denge unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu genel prensibin bir sonucu olarak kamu görevlilerinin bir düzen içerisinde çalışması amacını taşıyan disiplin işlemlerinin amaç unsuru ile konu unsurunun orantılı olması, temel hakların özünü muhafaza açısından çok önemlidir. Ölçülülük ilkesinin özelliklerinin başında hukuk devleti olmanın zorunlu bir unsuru olması gelmektedir. 9 Bu ilke sayesinde, idarenin 5 Hilal Erdol, Ceza Hukuku ve Uygulamada Ölçülülük İlkesi (Ceza Hukukunda Ölçülülük), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü, İstanbul, 2017, s.3. 6 Mahmut Koca, “Tutuklamada Oranlılık İlkesi Çerçevesinde 2002 CMUK Tasarısı- nın ‘Adli Kontrol’ Tedbirinin Değerlendirilmesi” (Tutuklamada Orantılılık), Do- kuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , İzmir, 2003,C.5, S.2, ss.109-142, s.114. 7 Oksana Kuzmenko, Valeriy Sereda, “Principles Of Disciplinary Action”, Львівського державного університету внутрішніх справ Збірник наукових праць, S.2, 2014, ss.496-501, s.498, http://www2.lvduvs.edu.ua/documents_ pdf/visnyky/nvsy/02_2014/14kooda.pdf, (20.02.2019). 8 Oğurlu, Karşılaştırmalı Ölçülülük, s. 31. 9 Emin Memiş, Anayasa Hukuku Notları (Türk Anayasa Gelişimleri Süreci), İstan- bul, 1998, s. 193.