Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

205 TBB Dergisi 2019 (143) Mehmet HATİPOĞLU idari yargı makamları, bu ilkeye başvurmakta ve idari yaptırım ın se- bep, konu ve amaç unsuru açısından gerekli olup olmadığını denetle- mektedirler. 88 Disiplin hukuku özelinde değerlendirdiğimizde de uygulanan yaptırımlar açısından ölçülülük ilkesi önemli bir kıstastır. Zira kanuni- liğin yansıması olan ‘kanunsuz suç olmaz’ 89 ilkesinin istisnası olan torba hükümlerle birlikte kıyas yapılabilmekte ve kanunun belirlediği bazı idari ihlallere nitelik itibariyle benzeyen ancak kanunda yer verilme- miş fiillere de yaptırım uygulanması idarenin takdirine bırakılmakta- dır. Bu noktada disiplin cezalarına konu sınırlamaların, sınırının doğru belirlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde yasama ve idarenin sınırı aşan tasarrufları, yargı makamlarınca iptal edilecektir. 90 Örneğin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu md. 125 (Değişik: 12.5.1982 - 2670/31 md.)’de devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları ve bu cezaları gerektiren disiplin suçları ayrı ayrı belirtildikten sonra 91 “yukarıda sa- yılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlık- ları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin ceza- ları verilir” şeklinde bir genel hüküm eklenerek idareye takdir hakkı tanınmıştır. Bu durumda, kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlı olan takdir hakkı kullanılırken ölçülülük ilkesine riayet edilmelidir. Dolayısıyla kanunda sayılmayan bir fiili işlemek suretiyle idari düzeni ihlal eden memura uygulanacak yaptırımın, ulaşılmak istenen amacı gerçekleştirmeye elverişli, amaçla orantılı ve amaç için zorunlu olması gerekmektedir. Aksi halde uygulanan yaptırım idari yargı makamla- rınca ölçülülük ilkesine aykırılıktan iptal edilecektir. 92 Bu değerlendir- me ile de karşımıza çıkan husus, ilkenin disiplin hukuku açısından da önemli bir ölçüt olduğudur. Özellikle memurlara uygulanan yaptırım- lar noktasında karşımıza çıkan birçok yargı kararında, ilkeye yönelik gerekli önemin verilmemesi dolayısıyla, uygun olmayan bir yaptırım uygulandığında, işlemin iptal edildiğini görmekteyiz. Örneğin Anaya- 88 Karabulut, İdari Yaptırımlar, s. 159. 89 Nur Centel, Hamide Zafer ve Özlem Çakmut, Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Basım Yayım Dağıtım, 8. Baskı, İstanbul, 2014, s. 45. 90 Turan Yıldırım, Sınırlamanın Sınırı, s. 465. 91 Devlet Memurları Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657. pdf, (08.08.2018). 92 Murat Ekinci, “Ceza Hukuku İlkeleri Açısından İdari Yaptırımlar”, Yıldırım Beya- zıt Hukuk Dergisi , Ankara, 2017, S.3, ss.19-54, s. 37.