Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

208 Kamu Görevlilerine Disiplin Cezalarının Uygulanmasında Ölçülülük İlkesi ler ve üniversite mensupları gibi 657 sayılı DMK’dan ayrı personel ka- nunları bulunanlar için kendi personel kanunlarında disiplin suç ve cezaları belirtilmiştir. 98 Devlet Memurları Kanunu’nda kamu hizmet- lerinin etkin bir şekilde yürütümünü sağlamak üzere mevzuatın em- rettiği görevleri yerine getirmeyen, uyulması zorunlu olan hususlara uymayan, yasaklanan eylemleri yapan devlet memurlarının disiplin suçu işlemiş sayılacağı ve bu suçu işleyen memurlara idare tarafından durumun niteliği ve ağırlık derecesine göre “uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması, devlet memurluğundan çıkarılması” şeklindeki disiplin cezalarından biri uygulanacağı düzen- lenmiştir. 99 Disiplin cezaları hukuksal niteliği itibariyle, etki ve sonuçları yal- nızca muhatabı olan memura yönelik olması dolayısıyla öznel bir idari işlemdir. 100 Yapılan bu idari işlemle tesis edilen cezanın adil ve makul bir denge içermesi ise ölçülülük ilkesinin bir gereği olarak karşımıza çıkmaktadır. 101 Zira Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinde memurlara verilecek olan idari yaptırımlarda dereceli bir oluşturul- muş; eylemin ağırlığına göre bir ceza verilmesi hükme bağlanmıştır. 102 Disiplin suçlarında yasallık ilkesi söz konusu değilken, disiplin ce- zalarında yasallık ilkesi geçerlidir. 103 Yani işlenen eylemin “nitelik ve ağırlığına göre ceza verileceği” belirtilerek kıyaslama yapılması idare- nin takdirine bırakılmışken, eyleme ilişkin verilecek disiplin cezasının kanunda düzenlenen beş tür cezanın dışında olamayacağı hükme bağ- lanmıştır. Bu itibarla yapılan eylemin niteliğine göre, verilecek cezala- rın tahdidi olarak sayılan beş türden birisi olması zorunludur. Örneğin 98 Bahtiyar Akyılmaz, “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar” (Disiplin Hukuku), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Ankara, 2002, C.6, S.1-2, ss.241-262, s.245. 99 Cemil Kaya, “Memur Disiplin Suç ve Cezalarına ve Disiplin Soruşturmasına Hâkim Olan Temel İlkeler”, Amme İdaresi Dergisi , Ankara, 2005, C.38, S.2, ss.61-87, s.62. 100 Bahtiyar Akyılmaz, Murat Sezginer ve Cemil Kaya, Türk İdare Hukuku, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 8. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017, s.765; Odyakmaz, Kaymak ve Ercan, İdare Hukuku, s. 228-229. 101 Boz, Disiplin Hukukuna Hâkim İlkeler, s. 24. 102 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMe- tin/1.5.657.pdf, Erişim Tarihi: 03.09.2018. 103 Yahya Kazım Zabunoğlu, İdare Hukuku (Cilt1), Yetkin Yayınları, Ankara, 2012, s. 667.