Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

273 TBB Dergisi 2019 (143) Süleyman KIRAN X. TTK 36. Maddenin Üçüncü Kişiler Bakımından Değerlendirilmesi Her ne kadar TTK m. 36’da kural olarak ilandan daha sonraki bir tarih için “hukuki sonuç doğurma ” ifadesine yer verilse de esas itibariy- le tescilin gerçekleştiği durumlarda hak ya tescilden önce doğmuştur (tescil açıklayıcıdır) ya da tescil ile birlikte doğmaktadır (tescil kuru- cudur). Hak öncesinden doğmuş olduğundan ilan bu anlamda bir hukuki sonuç doğuramaz. Tescil, yapıldığı günden itibaren üçüncü kişi olarak değerlendirilemeyen ilgililer açısından hüküm ifade eder. 38 Bu sebeple TTK m. 36’daki “üçüncü kişiler hakkında… hukuki sonuçları- nı doğurur” ifadesi; hak iddiasının üçüncü kişilere ileri sürülebileceği anlamını taşımaktadır. Zira hak, tescilden önce veya tescil ile birlikte doğmuştur. Ancak hak, henüz üçüncü kişilerden talep edilebilir nite- likte değildir. TTK m. 36/3’te de “kendilerine karşı sonuç doğurmaya başlayan” ve TTK m. 36/4’te “üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir” ifadelerine yer verilerek üçüncü kişi aleyhine olan sonuçların ileri sürülmesinden, yani; hakkın üçüncü kişilerden talep edilebilirliğinden bahsedilmekte- dir. TTK m. 36’da üçüncü kişilerin ilgililere karşı hak iddiasına ilişkin herhangi bir düzenlemeye de rastlanılmamaktadır. O halde TTK m. 36’nın doğmuş olan bir hakkın üçüncü kişilerden talep edilebilirliğini düzenlendiği, buna karşın üçüncü kişilerin hak talebini düzenlemedi- ği sonucuna varılmalıdır. Görünüşe güven müessesini düzenleyen TTK m. 37 hükmü; ilana ilişkin güvenin korunmasını sağlamaktadır. Üçüncü kişiler, bu hükme dayanarak hak iddiasında bulunabilirler. Ancak bu hüküm, üçüncü kişilere görünüşe güvene dayanma yükümlülüğü getirmemektedir. 39 Bu sebeple TTK m. 37 hükmü; durumdan haberdar olmayan üçün- cü kişilerin aleyhine değil, lehine olan bir düzenlemedir. TTK m. 36 38 Hayri Domaniç, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. I, İstanbul 1988, s. 176; Hayri Do- maniç, Ticaret Hukukunun Genel Esasları, 4. Baskı, İstanbul 1988, s. 226. 39 TTK m. 36’da öngörülen şartların bulunması halinde, üçüncü kişiler görünüşe güvene dayanmak zorunda değildir. Bu halde üçüncü kişiler, seçimlik bir hak- ka sahiptir. İsterlerse görünüşe dayanabilecekleri gibi isterlerse gerçek duruma da dayanabilirler, Nicola Preuß, Oetker Kommentar zum Handelsgesetzbuch, 5. Auflage, München 2017, § 15 Rn. 72; Yılmaz, s. 84-84; Bilge, s. 204-205; Yanlı, 99. Bu halde ilgililerin zararları varsa Devletten ve ilgili odadan tazminat talebinde bulunabilirler (TTK m. 25/2).