Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

321 TBB Dergisi 2019 (143) Merve ERDEM Ayrıca 1967 Uzay Antlaşması’na göre, her bir uzay aktörünün, uzay, Ay ve diğer gök cisimlerindeki her türlü faaliyetinin (araştırma ve kullanım) karşılıklı iş birliği, yardımlaşma içinde ve Antlaşma’ya taraf diğer devletlerin çıkarlarına uygun olarak gerçekleştirilmesi ge- rekmektedir. 26 Yukarıda yer verdiğimiz düzenlemeler dışında 1967 Uzay Antlaşması’nda, uzayın, Ay’ın ve diğer gök cisimlerinin barışçıl amaç- larla kullanımı, astronotların kurtarılması ve uzay araçlarının iadesi, uzayda ve dünyada uzay araçları dolayısıyla vuku bulan zarardan so- rumluluk, uzay araçlarının tescili ve dünya-çevresinin korunması ve dünyanın uzaydan kirlenmesinin önlenmesine ilişkin yükümlülükler öngörülmüştür. 27 Her ne kadar Antlaşma’nın lafzı, hak ve yükümlülüklere sahip olmak bakımından, taraf devletleri adres gösterse de Antlaşma’nın 6. maddesinde, devletlerin resmî kurumlarının ve hükümet-dışı tüzel kişilerin uzay faaliyetlerinin de Antlaşma’ya uygun olarak gerçekleş- tirilmesi yükümlülüğü düzenlenmiştir. Maddede adı geçen kurum ve tüzel kişilerin uzay faaliyetlerinin de araştırma, kullanma ve ulaşım serbestileri karşısında, tüm insanlığın ortak yararına, başka aktörlerin çıkarlarına aykırılık teşkil etmeyecek biçimde gerçekleştirilmesi gerek- mektedir. İşbu sebeple devletin resmi kuruluşlarının ve hükümet-dı- şı kişilerin uzay faaliyetlerinin, ilgili devletin izni ve gözetimi altın- da gerçekleştirmesi gerekliliği öngörülmüştür. İlgili maddede ayrıca, uzay faaliyetleri dolayısıyla devletlerin uluslararası sorumluluğu kale- me alınmıştır. Buna göre; Antlaşma’ya taraf devletler, Ay ve diğer gök cisimleri de dahil olmak üzere, uzayda gerçekleştirilen ulusal faaliyet- lerden sorumludurlar. İşbu madde uyarınca devletin sorumluluğunun doğması için faaliyetlerin münhasıran devlet tarafından gerçekleştiril- mesi şart değildir. Faaliyetin devletin resmi kurumu ya da hükümet- dışı tüzel kişiler tarafından gerçekleştirilmesi de devletin uluslararası sorumluluğuna vücut verecektir. Dolayısıyla uzayda devlet, gerçek ya da tüzel kişilerin, hükümet dışı kuruluşların (araştırma merkezi ya da üniversiteler gibi) uzay faaliyetleri ulusal faaliyet olarak nitelendiri- 26 1967 Uzay Antlaşması, 9. madde. 27 1967 Uzay Antlaşması, 6, 7, 8. ve 9. maddeleri.