Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

322 Özel Hukuk Kişilerinin Faaliyetlerinden Dolayı Devletlerin Uluslararası Sorumluluğu: ... lecektir. 28 Bu nedenle hükümet dışı tüzel kişilerin bir devletin hukuk düzeni altında gerçekleştirdiği faaliyetleri, uluslararası sorumluluk kapsamında ilgili devlete atfedilebilecektir. 29 Yukarıdaki maddede görüldüğü üzere 1967 Uzay Antlaşması ile devletlere bir fiil özel tüzel kişilerin uzay faaliyetlerinin garantörü sta- tüsü verilmiş ve Taslak Metin’de özel hukuk kişilerinin faaliyetlerinin devlete isnat edilebilmesine ilişkin şartlar hafifletilmiştir. Ayrıca özel hukuk kişilerinin özel hukuk faaliyetleri dolayısıyla devletin sorumlu olamayacağına ilişkin genel ilkenin istisnası olarak Antlaşma, devletler nezdinde bir çeşit özen yükümlülüğü de öngörmüştür. İlgili durumda, hukukta problem çözme yöntemi olarak karşımıza çıkan lex specialis ilkesi gereği, 1967 Uzay Antlaşması’nın uluslararası sorumluluğa iliş- kin VI. maddesinin, uyuşmazlık bakımından öncelikle uygulanması gerekmektedir. 30 Söz konusu olayda, Y şirketine uydu frekansı sağlayan Z uydu operatörü şirketi, Y şirketinin, X şirketi yayınını hacklediği konusun- da bilgilendirilmiş ve şirketten Y şirketine uydu frekansı sağlanma- sının durdurulması talep edilmiştir. Ancak uydu operatörü şirketi Z, söz konusu talebi yerine getirmemiştir. Dolayısıyla olayda 1967 Uzay Antlaşması’nın getirdiği uluslararası iş birliği, uzayın ve gök cisimle- rinin tüm insanlığın ortak yararına kullanılması ve faaliyetlerin diğer uzay aktörlerinin çıkarlarına aykırı olmayacak biçimde gerçekleştiril- mesi yükümlülüklerine aykırı davranılmıştır. Bu nedenle ortada uzay hukuku kaynaklı bir uluslararası yükümlülüğün ihlali söz konusudur. 28 Kofi Henaku,“Private Enterprises in Space Related Activities: Questions of Re- sponsibility and Liability”, Leiden Journal of International Law , Vol. 3, 1990, s. 49. 29 Ayrıntılı tartışma için bkz. Stephan Hobe, Bernhardt Schmidt Tedd, Kai-Uwe Schrogl (ed.), Cologne Commentary on Space Law Outer Space Treaty, Vol. 1, Carl Heymanns Verlag, 2009, ss. 111 – 114; Bazı yazarlar 1967 Uzay Antlaşması’nın uluslararası sorumluluğa (international responsibility) ilişkin 6. maddesinin, uzay araçlarının verdiği fiziksel zarardan do- layı sorumluluğu düzenleyen 7. maddesi (liability) ile karıştırılmaması gerektiği- ni ileri sürmektedir. Zarardan sorumlulukta zararın varlığı şarttır ve sorumluluk zararı gerçekleştiren uzayın aracını fırlatan devlete atfedilir. Henaku, ss. 49 – 54; Hobe, Schmidt-Tedd, Schrogl, s. 104. Zarardan sorumluluk meselesi ayrıca 1972 Uzay Cisimlerinin Verdiği Zararlardan Dolayı Uluslararası Sorumluluk Hakkında Sözleşme ile daha ayrıntılı düzenlen- miştir. 30 Gal, ss. 61 – 62.