Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

341 TBB Dergisi 2019 (143) İlyas ARSLAN etkisinin içtihaden veya kanunen kabul edildiği belirtilmektedir. 20 Bu- nunla beraber, diğer ülke hukuklarına nazaran mütekabiliyetin müm- kün olan her halinin benimsenmiş olması karşısında, prensip olarak Türk hukukunun karşılaştırmalı hukukta benimsenen mütekabiliyet anlayışına nazaran daha geniş kapsamlı ve yabancı kararın tenfizini daha da mümkün kılacak mahiyette olduğu söylenebilir. Türk hukukunda, MÖHUK m.54(a)’nın lafzından anlaşıldığı kadarıyla, akdi, kanuni veya fiili mütekabiliyetten herhangi birinin mevcudiyeti, esasen mütekabiliyet şartının karşılandığının tespiti ba- kımından yeterlidir. 21 Bu bakımdan, tenfiz mahkemesince resen araş- tırılması gereken bir şart olarak, hukuki veya fiili mütekabiliyetin var olup olmadığı araştırılmaksızın, sadece iki devlet arasında mahkeme kararlarının tenfizini mümkün kılan bir anlaşmanın bulunmadığı ge- rekçesiyle reddedilmesi yerinde olmayacaktır. 22 Yine, ilamların tenfizi konusunda akdi veya fiili bir mütekabiliyetin olmadığı durumlarda, mahkemelerin kanuni mütekabiliyetin var olup olmadığını araştırma- ları gerekmektedir. 23 Burada kanuni mütekabiliyet ile tenfize konu ka- rarın verildiği ülkede benzer nitelikteki Türk mahkeme kararlarının bu konudaki bir kanun hükmüne istinaden tenfizinin mümkün olması kastedilmektedir. 24 Nitekim uygulamada, tenfize konu kararın veril- diği devlet ile Türk hukukunda yer alan tanıma-tenfiz şartları arasın- da bir denkliğin veya benzerliğin varlığı halinde mütekabiliyetin var olduğu kabul edilmiştir. 25 Şüphesiz, akdi veya kanuni mütekabiliye- 20 Elbalti, s.212, dn.144-145. 21 Nomer, s.518-519; Demir Gökyayla, s.48. 22 Bkz. Yargıtay 2.HD, E.1984/9493, K.1984/9667, T. 22.11.1984, (Çevrimiçi, www. lexpera.com.tr, 28 Haziran 2018). 23 Bkz. Yargıtay 2.HD, E.1996/2955, K.1996/5085, T.14.5.1996 (Ekşi, s.162, dn.247). 24 Aysel Çelikel-B.Bahadır Erdem, Milletlerarası Özel Hukuk, 15.Bası, İstanbul, Beta, 2017 s.705-706; Nomer, s.520; Ekşi, s.170; Şeref Ertaş, “Yabancı İlamların Tanın- ması ve Tenfizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , C.3, S.1-4, 1988, (Kudret Ayiter’e Armağan’dan Ayrı Bası), s.392-393; Cemal Şanlı-Emre Esen- İnci Ataman Figanmeşe, Milletlerarası Özel Hukuk, 6.Bası, Vedat, İstanbul 2018, s.526. 25 Örneğin, Yargıtay tarafından Türkiye ile tenfize konu kararın verildiği İsviçre (Yargıtay 11.HD E.1985/6511, K.6766, T.6.12.1985 tarihli kararı ile onanan İstan- bul 3. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin E.1983/367, K.1983/773 ve 14.11.1984 tarihli kararı. Bkz. Aysel Çelikel- Ergin Nomer- F.Kerem Giray-Emre Esen, Milletlerarası Özel Hukuk-Pratik Çalışma Kitabı, 14.Baskı, Beta, İstanbul, 2018, s.497), Almanya (Yargıtay HGK, E.1990/13-3, K.1990/347, T.13.6.1990. Bkz. Çelikel-Nomer-Giray- Esen, s.532 vd.), İngitere (Yargıtay 11.HD E.2011/76, K.2012/6825, T.25.4.2012. Bkz. Ekşi, s.172.) ve Bulgaristan (Yargıtay 2.HD, E.2007/11442, K.2007/1293,