Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

342 Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile ... tin yokluğuna rağmen, benzer nitelikteki Türk mahkeme kararlarının tenfizine karar verildiğinin tespiti halinde mütekabiliyet koşulu ger- çekleşmiş sayılacaktır. 26 Diğer taraftan, Türk mahkeme tatbikatında 27 ve doktrininde, 28 bu üç mütekabiliyet türünden fiili mütekabiliyetin, akdi veya kanuni mütekabiliyete rağmen etkin olduğu, akdi veya ka- nuni mütekabiliyetin varlığına rağmen tenfize konu kararın verildiği devlet mahkemelerince Türk mahkeme kararlarının fiilen tenfiz edil- miyor olması halinde, mütekabiliyet şartının gerçekleşmemiş olduğu kabul edilmektedir. Bu noktada, yabancı ülkede benzer nitelikteki herhangi bir Türk mahkeme kararının tenfizine yönelik bir talep ol- madığından henüz bir uygulamaya rastlanmamış olması 29 veya Türk mahkemesince verilen kararın tenfizi talebinin haklı bir nedenle red- dedilmesi halinde olumsuz bir uygulamanın varlığından söz edileme- yecektir. 30 Buna karşın, fiili mütekabiliyeti akdi veya kanuni müteka- biliyete üstün kabul eden bu yaklaşımın yerinde olmadığı, her birinin birbirine alternatif teşkil edecek şekilde düzenlenmiş olduğu da ileri sürülmektedir 31 ki maddenin lafzına bakıldığında bu görüşte haklılık payı vardır. T.6.2.2007. Bkz. Ekşi, s.162, dn.247) arasında kanuni mütekabiliyetin varlığı kabul edilmiştir. 26 Çelikel-Erdem, s.709. Örneğin, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E.2005/14315, K.2007/1989 ve 12.2.2007 tarihli kararında, Türk mahkemelerince verilen karar- ların İsrail mahkemelerince fiilen tenfiz edildiğine dair İsrail Adalet Bakanlığınca gösterilen yazıdan hareketle, tenfiz için fiili uygulamanın yeterli olduğunu gözet- meyen yerel mahkeme kararını bozmuştur. Karar için bkz. Ahmet Cemal Ruhi, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, 4.Baskı, Seçkin, Ankara, 2014, s.352-353. 27 Örneğin, E.2008/1284, K.2009/980 ve 30.1.2009 tarihli kararında, Suriye Medeni Usul Kanununa göre, kanuni mütekabiliyetin var olduğu sonucuna ulaşan Yargı- tay 11. Hukuk Dairesi, akdi veya kanuni mütekabiliyet olmasına rağmen, yabancı ülke mahkemeleri Türk mahkeme kararlarını fiilen tenfiz etmiyor ise, mütekabi- liyetin gerçekleşmeyeceğini, olumsuz yöndeki fiili mütekabiliyetin akdi veya ka- nuni mütekabiliyete karşı etkin olduğunu belirtmiştir. Buna göre, Türk mahkeme kararının yabancı ülkede kanuni hükümlere istinaden tenfizi mümkün olmasına rağmen, tenfizin fiilen reddedildiğinin ispatı halinde, mütekabiliyet şartı karşılan- mamış olacaktır. Karar için bkz. Ruhi, s.334-336. 28 Çelikel-Erdem, s.710; Nomer, s.519; Vahit Doğan, Milletlerarası Özel Hukuk, 4.Bası, Savaş, Ankara, 2016, s.114; Şanlı-Esen-Ataman Figanmeşe, s.526 dn.371; Cemal Şanlı, “Türk Hukukunda Çocukların Velayetine ve Korunmasına İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi”, Milletlerarası Hukuk ve Mil- letlerarası Özel Hukuk Bülteni , Yıl.16, S.1-2, 1996, s.75. 29 Nomer, s.519; Doğan, MÖH, s.114; Şanlı-Esen-Ataman Figanmeşe, s.534. 30 Yargtay 11.HD, E.2008/1284, K.2009/980, T.30.1.2009, (Ruhi, s.336). 31 Ekşi, s.161.