Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

344 Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile ... lerin vatandaşı oldukları devletin belirli davranışlarının sonuçlarına katlanmak durumunda olduğu fikrine dayanmakta ve hukuki olmak- tan çok siyasi bir mukabele tedbiri teşkil etmektedir. 34 Bu açıdan ba- kıldığında, bu şartın temel gayesinin Türk mahkemelerinden verilen kararların yurt dışında tenfizini sağlamak olduğu söylenebilir. 35 Buna karşın, tenfizde bu şartın varlığının yabancı devletlerin davranışlarına herhangi bir etkisinin olup olmadığı da belirsizdir. Oldukça uzun bir geçmişe sahip olmasına, hatta yabancı kararlarının tenfizi sisteminin teorik temelini teşkil ettiği belirtilmesine 36 rağmen, söz konusu şartın devletlerin yabancı kararların tenfizi konusundaki politikalarını de- ğiştirmeye sevk ettiği kolaylıkla söylenemez. 37 Diğer taraftan, mahke- melerince verilen kararların başka bir devlette tenfiz edilmesinde her- hangi bir menfaati olmayan bir devletin, sahip olduğu egemenliğin bir sonucu olarak, yabancı kararların tenfizine imkân tanımayan herhangi bir devlete ait mahkeme kararlarına ülkesinde icrai etkiler tanıyıp ta- nımamakta tamamen serbest olduğu da bir gerçektir. Bu bakımdan, tamamen tenfiz devletinin tercihine kalmış olan mütekabiliyetin yabancı kararın taraflarına değil, tenfize konu ka- rarı veren mahkemenin bağlı olduğu devlete yönelik bir şart olması itibariyle, bir devletin böyle bir şartı tanıma-tenfiz rejiminin bir par- çası olarak öngörmesi, psikolojik/manevi bir gereksinimin varlığıyla izah edilebilir. Örneğin, devletin itibarının ve onurunun korunması, ulusal egemenliğini yabancı yargısal otoritelerin müdahalelerine kar- şı korunması veya egemen devletlerarasındaki eşitliğin korunması amacıyla bu kuralın varlığının muhafaza edildiği söylenebilir. Nite- kim doktrinde de, Türk mahkeme kararlarını tenfiz etmeyen bir dev- letin mahkeme kararlarına Türk mahkemelerinde etki tanınmasının herhangi haklı nedeni olmadığı, bunun devletin sahip olduğu yargı yetkisinden fedakârlık anlamına geleceği, bu nedenle bu fedakârlığın 34 Sakmar, s.89. 35 Tuğrul Arat, “Yabancı İlâmların Tanınması ve Tenfizi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , C.21, S.1-4, 1964, s.503. 36 Arat, s.503; Pelin Güven, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Ankara, Yetkin, 2013, s.91; İhsan Saracoğlu, “Yabancı Mahkeme Kararlarının Ten- fizi”, İstanbul Barosu Dergisi , C.49, S.9-10, 1975, s.817; Mehmet Tezgel, Türk Hu- kukunda Yabancı Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Adalet Yayınevi, Ankara 2012, s.153. 37 Elbalti, s.214; Sakmar, s.89.