Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

348 Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile ... letinin menfaatlerini haleldar edecek bir hal bulunmamaktadır. Siyasi anlaşmazlık halinde olunan bir devlet mahkemesinden sadır olduğu hallerde dahi, devletin ekonomik veya mali menfaatlerini ya da ege- menliğini zedeleyebileceği düşünülen söz konusu karara karşı kamu düzeni müdahalesinin devreye sokulması tek başına yeterlidir. 48 Söz konusu yabancı kararın davalının haklarını haleldar edebileceği iddi- alarına karşı kamu düzeni müdahalesi, gerek davalının gerekse dava- lının şahsında toplumun menfaatlerinin yeterince korunmasını temin edebilecek mahiyette bir tenfiz şartıdır. Bu noktada, davacının yabancı ülkede dava açmadan evvel Türk hukukunda yer alan mütekabiliyet şartını göz önünde bulundurma- sı gerektiği ileri sürülebilir. Ancak, yabancı ülkede davanın açıldığı an itibariyle, davacının mütekabiliyetin var olup olmadığını önceden araştırması gerekmeyebileceği gibi, her iki tarafın bunu önceden öngö- rebilecekleri de her zaman söylenemez. Zira yabancı mahkemedeki ta- raflar, söz konusu mahkemece verilen kararın başka bir ülkede tenfiz davasına konu olabileceğini her zaman öngöremeyebilir. Ayrıca, fiili mütekabiliyetin diğer mütekabiliyet türlerine üstün tutulduğu Türk hukukunda, kararın verildiği devlet ile Türkiye arasında mütekabili- yetin her an değişmesi ihtimali bulunmaktadır. Tüm bu açıklamalar bir yana, hangi devlet mahkemesince verilirse verilsin, yabancı karar bir yönüyle verildiği devletin egemenliğini yansıtsa da, diğer yönüyle iki özel hukuk kişisi arasındaki hak uyuşmazlığını çözüme kavuştur- makta, bir taraf lehine ortaya çıkan adli bir hakikati ortaya koymak- tadır. Dolayısıyla, lehine bir karar elde eden tarafa, bir taraftan tenfiz davası açabilme imkânı tanırken, diğer taraftan somut bir davada dev- letin hangi menfaatini koruduğu veya hangi amaca hizmet ettiği tam olarak anlaşılamayan mütekabiliyet şartının dayatılmasının hakkani- yetle bağdaştığı kolayca söylenemez. Yukarıda doktrindeki görüşlerden hareketle yaptığımız açıkla- maları özetleyecek olursak, mütekabiliyet şartının ne kararın verildiği devlete ne tenfiz devletine ne de davacıya herhangi bir faydası bulun- maktadır. Zira öncelikle tenfize konu kararı veren yabancı mahkeme, önüne gelen özel hukuka ilişkin hak uyuşmazlığını karara bağlaya- rak kendisine düşen yükümlülüğü yerine getirmiştir. Diğer yandan, 48 Benzer yönde bkz. Demirkol, s.52.