Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

350 Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile ... davalıya bahşedilen, gerçekte davacıya karşı davalıya hiç gereği olma- yan, ekstra bir koruma sağlamaktan başka bir şey ifade etmemektedir. Başka bir ifadeyle, söz konusu şart özelinde davacının tenfiz davası açmaktaki menfaatine nazaran davalının yabancı kararın tenfiz edil- memesini gerektiren herhangi bir korunmaya değer menfaati yoktur. Bu bakımdan, objektif olarak bakıldığında, mütekabiliyet şartı, yaban- cı kararın tenfizi konusunda taraflar arasındaki menfaat dengesini bir taraf aleyhine bozan, hakkaniyetle bağdaşmayan bir tenfiz engeli nite- liğindedir. Sonuç olarak, bu açıklamalarımız mütekabiliyetin bir tenfiz engeli olarak aranmasının ve mütekabiliyetin karşılanmadığı gerekçe- siyle tenfiz taleplerinin reddedilmesinin yerinde olmadığını fazlasıyla ortaya koymaktadır. III. MÜTEKABİLİYET ŞARTININ TATBİKİ SURETİYLE VERİLEN TENFİZE İLİŞKİN KARARLARIN AİHS’NE UYGUNLUĞU A. Genel Olarak Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi kurumunun amacı göz önü- ne alındığında, genel ve soyut olarak mütekabiliyet şartının yabancı karara müstenit bir haktan tenfiz devletinde de yararlanmak isteyen tarafın bu konudaki menfaatini hiç dikkate almadığı, daha doğrusu davalıya esaslı bir avantaj sağladığı bir gerçektir. Bu nedenle bir ten- fiz engeli olarak mütekabiliyetin temel haklarla, hususen AİHS’yle bağdaşmadığı, 52 mütekabiliyetin karşılanmaması nedeniyle ortaya çı- kan sonucun, yani yabancı kararın tenfizi talebinin reddinin adil yar- gılanma hakkına ölçüsüz bir müdahale teşkil ettiği ve hakkın özüne zarar verdiği 53 iddialarında haklılık payı olduğu da bir gerçektir. Diğer taraftan, yukarıda sıkça ifade ettiğimiz üzere, bir devletin başka bir devlete karşı olan/olmayan tutumu, kendi yargı alanında olan bireylerin -ki bu bireyler başka bir devletin vatandaşı olabileceği gibi o devletin vatandaşı da olabilir- AİHS’de yer alan kimi hakların- dan yararlanmasını engellemektedir. Bu açıdan, mütekabiliyet şartının 52 Sakmar, s.89; Kinsch, Droits l’homme, s.105-106. 53 Sarıöz Büyükalp, s.477. Yazar, bu şartın karşılanmaması halinde ortaya çıkan so- nucun AİHS m.6(1)’e, yani adil yargılanma hakkına aykırılığı AİHS m.6(1)’in bir unsuru olan “kararın icrası hakkı”na dayandırmaktadır.