Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

357 TBB Dergisi 2019 (143) İlyas ARSLAN kural nedeniyle reddedilmesinde olduğu gibi, böyle bir nedenle red kararı verilmesi de mahkemeye erişim hakkıyla ilişkilendirilebilir. Do- layısıyla, herhangi bir tanıma-tenfiz şartının karşılanmadığı gerekçe- siyle verilen red kararının, davacının mahkemeye erişim hakkına mü- dahale ettiği ileri sürülebilir. Ancak, burada mahkemeye erişim hakkı –tenfiz davalarında da- bireylere erişilen mahkemeden mutlaka ken- di lehlerine bir karar elde etme hakkını güvence altına almadığı gibi, tenfiz şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğini tartışma imkânı bulan bir davacının mahkemeye erişim hakkından yararlanamadığını iddia etmek pek mantıklı gelmemektedir. Ayrıca, burada bir özel hukuk da- vası sonucunda verilmiş ve kesinleşmiş bir mahkeme kararının uygu- lanması söz konusu olmadığı gibi, açılan tanıma-tenfiz davası böyle bir davanın açılmasını engelleyen herhangi bir usuli kuralın varlığı nedeniyle de reddedilmemektedir. Bilakis, davacı tanıma-tenfiz devle- tinin öngördüğü usuli kurallara istinaden tanıma-tenfiz davası açarak mahkemeye erişim hakkından yararlanmıştır. Artık bu noktadan son- ra, tıpkı dava şartlarının varlığına kanaat getirerek esastan incelemeye geçen bir mahkeme gibi, tanıma-tenfiz mahkemesi de ilgili tanıma-ten- fiz şartlarının karşılanıp karşılanmadığını değerlendirmektedir. Ayrı- ca, ulusal mahkemelerin, ilgili tanıma-tenfiz şartının hangi gerekçeyle karşılanmadığını da gerekçeli olarak açıklamak zorunda olması 66 dahi, tanıma-tenfiz davalarının bir tenfiz şartının yokluğu nedeniyle redde- dilmesini hakkaniyete uygun yargılanma hakkıyla ilişkilendirmek için yeterlidir. Bu nedenle, AİHM’nin mütekabiliyet şartının AİHS m.6(1)’e uygunluğunu, mahkemeye erişim hakkı veya kararın icrası hakkı kap- samında değil, kendisine yargılamanın bir bütün olarak hakkaniyete uygun olup olmadığını değerlendirme imkânı sunan bu hak kapsa- mında değerlendireceğini söylemek mümkündür. 2. Mütekabiliyetin Sağlanmadığının Doğru Bir Şekilde Araştırılıp Tespit Edilmesi Halinde Mütekabiliyet esasının niteliği itibariyle AİHS’yle bağdaşmadı- ğına yönelik görüşler dikkate alındığında, bir tenfiz mahkemesinin mütekabiliyetin karşılanıp karşılanmadığını doğru bir şekilde araştırıp tespit ederek yabancı kararın tenfizi talebini reddetmesi/kabul etmesi 66 Arslan, s.716 vd.