Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

364 Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile ... mesi gerekmektedir. 78 Zira kararın verildiği ülkede yabancı kararların tenfizinin hukuken kabul edilmiş olması, duruma göre kanuni müte- kabiliyetin tespiti açısından tek başına yeterli olmayabilir. 79 Bu bakımdan, tıpkı tenfizin ön şartları gibi öncelikle incelenmesi gereken bir şart olan mütekabiliyetin var olup olmadığının tespitinde, mahkemelerin gerekli özeni göstererek ve titiz bir şekilde araştırma yapmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, mütekabiliyetin gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda yeterli ve doğru bilgi sahibi olunmaksızın verilen karar, AİHS m.6(1)’in ihlaline, aşağıda göreceğimiz üzere do- laylı olarak başka bir temel hakkın da ihlaline neden olabilir. Bu nokta- da, nasıl ki yabancı gerçek kişilerin miras yoluyla Türkiye’de bulunan taşınmazları iktisap edebilmeleri için getirilen bir sınırlama olan mü- tekabiliyetin tespitinde yaşanan sorunlar, P-1 m.1’in ihlali nedeniyle Türkiye’nin AİHM nezdinde mahkûmiyetine neden olmuşsa, benzer bir sonuçla karşılaşmamak adına Türk mahkemelerinin mütekabiliyet şartının varlığını dikkatli bir şekilde araştırmaları gerekmektedir. Bu bağlamda, AİHM’nin söz konusu içtihatlarına kısaca değinmenin, ko- nunun anlaşılması açısından yararlı olacağı kanaatindeyiz: Türk hukukunda 19.7.2003 tarihindeki değişiklikten evvel, 2644 sayılı Tapu Kanunu 80 m.35 hükmü uyarınca yabancı gerçek kişilerin miras yoluyla Türkiye’de taşınmaz edinmeleri, “kanuni sınırlamalara uyulması” ve “mütekabiliyet” olmak üzere iki sınırlamaya tabi tutul- muştu. 81 Bu dönemde, yabancı gerçek kişilerin Türkiye’de bulunan 78 Çelikel-Erdem, s.706-707; Nomer, s.520; Şanlı-Esen-Ataman Figanmeşe, s.526-527; Şanlı, s.74-75. 79 Kimi ülke hukuklarında yabancı kararların tenfizi için Türk hukukuna nispetle daha hafif şartlar öngörülebileceği gibi daha ağır tenfiz şartları da öngörülebilir. Örneğin, kararın verildiği devlette mütekabiliyet gibi tenfizi mutlak bir şekilde engelleyici mahiyetteki bir şart öngörülmemiş olabilir. Ancak daha ağır bir şart olarak, tenfize konu kararın kendi hukukuna uygunluğunu (revizyon sistemi) tet- kik koşulu benimsenmiş olabilir. 80 RG: 29.12.1934 – 2892. 81 Yabancıların Türkiye’de taşınmaz edinmelerine ilişkin temel yasal düzenleme olan Tapu Kanunu m.35-36 hükümleri, ilk olarak 3.7.2003 tarih ve 4916 sayılı ka- nunla (RG: 19.7.2003 – 25173) esaslı değişikliklere uğramıştır. Ardından 3.5.2012 tarihli ve 6302 sayılı kanunun (RG: 18.5.2012 – 28296) yürürlüğe girişine kadar pek çok değişikliğe uğrayan Tapu Kanunu m.35-36 hükümlerine göre yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de taşınmaz edinmelerine ilişkin güncel ve ayrıntılı bilgi için bkz. Çelikel-Öztekin Gelgel, s.321 vd.; Aydoğmuş, s.9 vd.; Nuray Ekşi, Yaban-