Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

366 Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile ... dikkate almaksızın ve bu konuda fiili engellerin (fiili mütekabiliyetin) olup olmadığını yeterince araştırmaksızın mütekabiliyetin sağlanma- dığı gerekçesiyle mirasçılık ehliyetlerine sahip olamayacaklarına karar verdiklerini tespit etmiştir. 83 Başka bir ifadeyle, Türk mahkemeleri Yu- nanistan ile mütekabiliyetin sağlanıp sağlanmadığı konusundaki de- ğerlendirmelerinde hataya düşmüştür. Mütekabiliyetin sağlanmış ve Yunanistan aleyhine misilleme tedbirinin kaldırılmış olması karşısın- da, kimi kararlarında başvurucuların miras yoluyla taşınmazı iktisap ettiklerini, kimisinde ise edinebileceklerine yönelik meşru beklentiye sahip olmalarının makul olduğunu belirten AİHM, mütekabiliyet şar- tının Türk mahkemelerince uygulanmasının yeterince öngörülebilir olmadığına, dolayısıyla P-1 m.1’e yönelik müdahalenin kanunilik il- kesine aykırı olduğuna karar vermiştir. 84 AİHM, bu kararların hiçbi- rinde, soyut olarak mütekabiliyet şartının aranmasının/uygulanması- nın AİHS açısından yerindeliğine ilişkin doğrudan bir değerlendirme yapmamış, somut olayda mütekabiliyetin uygulanış şeklinin AİHS’yle bağdaşıp bağdaşmadığını incelemiştir. 85 Bu bakımdan, yabancı ger- çek kişilerin miras yoluyla taşınmaz edinebilmeleri için artık gerekli olmayan mütekabiliyet şartının belirlenmesine yönelik AİHM’nin bu değerlendirmelerinin, yabancı kararların tenfizinde aranan mütekabi- liyet şartının tespiti bakımından da emsal teşkil edebileceğini söyleye- biliriz. Dolayısıyla, mütekabiliyetin sağlanıp sağlanmadığının tespitin- de mahkemelere atfedilen bu tür eksiklik veya hatalar, mütekabiliyet şartının karşılanıp karşılanmadığının tespitiyle doğrudan ilgili veya belirleyici olduğu ölçüde, duruma göre, davacının veya davalının hak- kaniyete uygun yargılanma hakkına, aşağıda inceleyeceğimiz üzere, bununla bağlantılı olarak P-1 m.1’in ihlaline yol açabilecektir. 83 Bkz. Nacaryan ve Deryan v. Türkiye, no.19558/02, 8 Ocak 2008, para.46-57; Fokas v. Türkiye, no.31206/02, 29 Eylül 2009, para.38-40. AİHM, yukarıdaki kararlar- dan farklı olarak konuya ilişkin ilk kararı olan Apostolidi ve diğerleri v. Türkiye başvurusunda, yabancıların taşınmazlar üzerindeki miras hakkı ve bu hakkın bir meşru beklenti olarak koruma görüp görmeyeceğine dair bir inceleme yapmamış- tır. Bkz. Aydoğmuş, s.451. 84 Apostolidi ve diğerleri v. Türkiye, para.73-78; Nacaryan ve Deryan v. Türkiye, para.58-60; Fokas v. Türkiye, para.41-45; Ağnidis v. Türkiye, no.21668/02, 23 Şu- bat 2010, para.39-43, özellikle para.41. Söz konusu kararlar hakkında detaylı bilgi ve analiz için bkz. Aydoğmuş, s.442-468. 85 Gemalmaz, s.459; Esen, s.689; Aydoğmuş, s.467.