Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

40 Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Makul Sürede Yargılanma Hakkı - Sürenin Aşılması ... yükümlülüğüdür. 122 Tazminat, manevi tazminat ve maddi tazminat olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlar manevi tazminat ve maddi tazmi- nattır. Buna göre; manevi tazminat, haksız bir fiil sonucunda kişile- rin kendi şahıs varlığında yani kişisel değerlerinde uğramış oldukları kayıpları ifade etmektedir. 123 Diğer bir deyişle manevi tazminat, zarar görenin kişilik değerlerinde kendi iradesi dışında meydana gelen ek- silme nedeniyle çekilen gerek manevi üzüntülerin, ıstırap ve acılarının bir nebze olsun dindirilebilmesi ve telafisi için ödenmesi gereken bir miktar paranın tazmin şeklidir. 124 Haksız bir fiil meydana geldiğinde, kişinin malvarlığına ya da şahıs varlığına yönelik olabilmekte ve bu- nun sonucunda ise kişinin, manevi zarara uğraması halinde bunun tazmini gerekli hale gelmektedir. 125 Maddi tazminat ise, zarar gören bir kişinin malvarlığında kendi iradesi haricinde meydana gelen eksil- me sonucunda doğan zararın aynen giderilmesi ya da nakden öden- mesidir. 126 Elbette ki manevi tazminattaki zarar ile maddi tazminattaki zarar birbirinden farklıdır. Manevi tazminattaki zarar, kişinin maddi açıdan değil de manevi açıdan uğramış olduğu kayıpları ifade ettiğini söyleyebiliriz. 127 Maddi ve manevi tazminat, kural olarak açılacak bir tazminat davasıyla istenebilir. 128 Ne var ki AYM kararları incelendi- ğinde, mahkemenin başvurucunun talebi olsun ya da olmasın maddi ya da manevi tazminata hükmedebildiğini görmekteyiz. Ancak maddi tazminata açık olarak hükmetmemektedir. Bunu, yargılama giderleri olan harç masrafları ve vekâlet ücretleri altında yapmaktadır. Burada esas olan Devletin, öncelikli olarak bireylerin makul sürede yargılan- ma hakkını koruması gerektiğidir. 129 Bu doğrultuda devlet, yargılama sürecinin uzun sürmesini önlemek için tedbirler almaktadır. Yapılan yargılamanın uzun sürmesini engellemek için bir şey yapılamıyorsa ve dava uzun sürüyorsa, Devlet kendi iç hukukunda davaların uzun 122 Bilge Öztan, Medeni Hukuk’un Temel Kavramları, 39. Bası, Ankara 2014, s. 30. 123 Ahmet M. Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Bası, Ankara 2016, s. 430. 124 Öztan, s. 31. 125 Kılıçoğlu, s. 431. 126 Öztan, s. 30. 127 Kılıçoğlu, s. 431. 128 Aydın Zevkliler/Şeref Ertaş/Ayşe Havutcu/Murat Aydoğdu/Emre Cumalıoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler ve Özel Borç İlişkileri Ana İlkeler, İzmir 2013, s. 220. 129 Hendek, s. 112.