Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN ÖZEL YÖNTEMLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖZEL RAPORTÖRLÜK KURUMU THE INSTITUTION OF SPECIAL RAPPORTEUR CONTEXT OF SPECIAL PROCEDURES OF UNITED NATIONS Fatmagül KALE ÖZÇELİK * Özet: Birleşmiş Milletler sisteminde bağımsız uzman olarak anı- lan özel raportörler, sözleşme-dışı koruma yöntemleri arasında yer alan özel yöntemlerin ana unsurlarındandır. Süreklilik arz eden insan hakları sorunlarına dikkat çekme ve devletlerin uluslararası insan hakları hukukundan doğan yükümlülüklerini iyileştirme konusunda dünya genelinde önemli rol oynarlar. Bu rollerini, ülkesel ve konusal olarak ayırdıkları çalışma alanlarıyla gerçekleştirirler. Yaptıkları ülke ziyaretleri, hükümetlere yönelik acil başvurular ve iddia mektupları, çalışmalarının sonucunda hazırladıkları ve alenileştirdikleri raporları ve tavsiyeleri çalışma faaliyetlerini oluşturur. Ancak, faaliyetlerini yaparken çeşitli sorunlarla karşılaşırlar. Örneğin, özel raportörlerle devletlerin işbirliğinin olmaması faaliyetlerinin önündeki en büyük engeldir. Ayrıca yetersiz kaynaklar, tavsiyelerinin takibi için sistema- tik bir prosedürün öngörülmemesi gibi bir dizi başka engellerde söz konusudur. Bu engellere rağmen özel raportörlük kurumu, doğru- dan ve ilk elden hak ihlallerine temas etme özelliğine sahip olduğu için uluslararası insan hakları sisteminin en etkili araçlarından birisini temsil etmektedir. Bu çalışmada da, ilk olarak genel itibariyle özel yöntemlere, sonrasında da özel raportörlerin önemine, çalışma alanlarına, faaliyet türlerine, diğer koruma mekanizmalarıyla olan ilişkisine ve çalışmalarını yürütürken karşılaştıkları sorunlara yer ve- rilecektir. Anahtar Kelimeler: Özel Raportörlük Kurumu, İnsan Hakları, İnsan Haklarının Korunması, Özel Yöntemler, Birleşmiş Milletler Abstract: Special rapporteurs, referred to as independent ex- perts in the United Nations system, are the main elements of special procedures that are among the non-contractual protection mecha- nisms. They play an important role all over the world in attracing at- tention to the continuing human rights problems and improving the obligations of states in international human rights law. Their study * Dr. Öğr. Üyesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi Ge- nel Kamu Hukuku Anabilim Dalı, [email protected] , ORCID: 0000-0002- 8700-2150, Makalenin Gönderim Tarihi: 11.12.2018, Kabul Tarihi: 11.12.2018