Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

82 Birleşmiş Milletler’in Özel Yöntemleri Çerçevesinde Özel Raportörlük Kurumu lundurarak, İnsan Hakları Komisyonu’nun talebi ve Ekonomik ve Sos- yal Konsey’in kararları doğrultusunda sözleşme-dışı koruma yöntem- lerini uygulamaya başlamıştır. Söz konusu yöntemler ise 1235 Usulü, 1503 Usulü ve Özel Yöntemler olarak üçe ayrılmaktadır. Bu usuller arasında yer alan ve çalışma konumuzu oluşturan Özel Yöntemler, İn- san Hakları Konseyi Başkanı tarafından atanan farklı kişi veya çalışma gruplarınca yürütülmektedir. Bu kişilerden birisi de özel raportördür. Çalışmamızda da, Birleşmiş Milletler’in özel raportörlük kurumunun önemine, çalışma yöntemlerine ve özel raportörlerin çalışmaları sıra- sında karşılaştıkları sorunlara yer verilecektir. I. ÖZEL YÖNTEMLER Özel yöntemler, İnsan Hakları Komisyonu tarafından kurulan ve İnsan Hakları Konseyi tarafından devam ettirilen, belirli bir ülkenin insan hakları durumunu veya konusal meseleleri ele almak için yü- rütülen mekanizmalara verilen genel addır. 4 Özel yöntemlerin önemli özelliği, dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen insan hakları iddialarına hızlı cevap verebilmeleridir. Sözleşme-içi koruma mekanizmaları kapsamında hareket eden sözleşme organlarının aksine, bir devletin herhangi bir anlaşmayı onaylama gereği olmaksızın özel yöntemler devreye girebilir ve özel yöntemlere başvurmak için iç hukuk yollarının tüketilmiş olması gibi şekil şartları da gerekli değildir. Özel yöntemlere bireyler ve sivil top- lum örgütleri bireysel ya da toplu olarak başvurabilirler. Bu kimselerin yapmış olduğu başvurular neticesinde, özel yöntem görevlileri belirli insan hakları durumları hakkında bilgi edinir ve bu başvurular yapa- cakları ülke ziyaretlerine önemli bir gerekçe teşkil eder. Özel yöntemler, farklı kişi veya kişilerce yürütülür. Her bir özel yöntem görevlisinin yetki ve görevi, somut yöntemin şartları ve ge- reklerine göre tanımlanır. Ancak genel olarak özel yöntem yetkilileri, belirli ülkelerdeki veya bölgelerdeki (ülke çalışmaları) insan hakları durumlarını yahut dünya genelinde (konusal çalışmalar) gerçekleşen büyük insan hakları ihlallerini incelemek, izlemek, tavsiye etmek ve 4 Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Working with the United Nations Human Rights Programme: A Handbook for Civil Society, http://www.ohchr.org/civilsocietyhandbook/, s.109.