Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

87 TBB Dergisi 2019 (143) Fatmagül KALE ÖZÇELİK 2. Özel Raportörlerin Ortaya Çıkışı BirleşmişMilletler, kurucu belgesi olan BirleşmişMilletler Şartı’nın 1. maddesi uyarınca, uluslararası barış ve güvenliği ve kişilerin hak- larına ve özgürlüklerine saygının gerçekleştirilmesi için uluslararası işbirliğini sağlamayı amaç edinen devletlerarası bir örgüttür. Şart’ın ilk maddesinden de anlaşılacağı üzere, örgütün başlıca amaçları ara- sında insan haklarının korunması yer almaz. Yalnızca insan haklarına ve özgürlüklerine saygının geliştirilip güçlendirilmesi için uluslararası işbirliğini sağlamayı amaçlar. Ancak bu düzenleme Birleşmiş Milletler örgütü bünyesinde bir insan hakları sistemi olmadığı anlamına da gel- mez. Nitekim Birleşmiş Milletler, aynı zamanda insan odaklı bir örgüt- tür. Bu nedenle örgüt, kuruluşundan bu yana insan haklarına saygıyı gerçekleştirebilmek adına çeşitli girişimlerde bulunmuştur. Önceleri bu girişimler, yalnızca insan haklarına ilişkin genel ilke- lerin belirlenmesine yöneliktir ve erken dönemlerde insan haklarının korunması fikri henüz geçerli hale gelmemiştir. Şart’ın 62. maddesi gereğince, ekonomik, sosyal, kültürel, eğitim, sağlık alanlarında araş- tırma yapma ve rapor hazırlama yetkisine sahip olan Ekonomik ve Sosyal Konsey, bu kapsamda insan haklarına etkin bir biçimde saygı gösterilmesini sağlamak üzere tavsiyelerde bulunma yetkisine sahip kılınmıştır. Aynı maddede, Konsey’in yetki alanına giren konulara iliş- kin Genel Kurul’a sunmak üzere sözleşme hazırlayabileceği de kabul edilmiştir. Ekonomik ve Sosyal Konsey, kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere, Şart’ın 68. maddesinin “ekonomik ve sosyal konularda ve insan haklarının ilerletilebilmesi için komisyonlar kura- bileceği” şeklindeki hükmüne dayanarak 1946 yılında İnsan Hakları Komisyonu’nu kurmuştur. 15 Ekonomik ve Sosyal Konsey’in tali bir or- ganı olarak 1946 ve 2006 yılları arasında faaliyet gösteren İnsan Hak- ları Komisyonu, Evrensel İnsan Hakları Bildirisi ve diğer insan hakları sözleşmelerini hazırlayan organdır. 16 Yerine getirdiği bu görevlerle insan haklarının genel ilkelerinin belirlenmesine önemli katkılarda 15 Ulrika Sunberg, “Five Years of Working in the UN Commission on Human Rights: Some Reflections fort he Future Work of the UN Human Rights Council”, Inter- national Human Rights Monitoring Mechanism: Essays in Honour of Jacob Th. Moller, , Gundmundur Alfredsson (ed.), 2nd Revised Edition, Martinus Nijhoff Publishers, 2009, s. 153. 16 Nifosi, s. 6-7.