Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

88 Birleşmiş Milletler’in Özel Yöntemleri Çerçevesinde Özel Raportörlük Kurumu bulunmuştur. Ancak sadece standartların belirlenmesi insan haklarına saygının sağlanması için yeterli olmamıştır. Bunun için insan hakları- nın ilgili örgüt tarafından etkin bir şekilde korunması da gerekir. Bu nedenle İnsan Hakları Komisyonu, ilk yıllarında sadece standart belir- leme şeklinde faaliyet yürütmesinden dolayı insan haklarının korun- ması noktasında yetersiz kalmıştır. Öyle ki, Birleşmiş Milletler örgütünün 1945 yılında kurulma- sından sonra, bireyler ve hükümet-dışı kuruluşlar insan haklarının ihlal edildiği iddiasıyla çok sayıda şikâyette bulunmuşlardır. 1947- 1957 tarihleri arasında, yaklaşık olarak altmış beş bin dilekçe örgüte ulaşmıştır. Bu sayı devam eden yıllarda da, her yıl yirmi bin olacak şekilde artmıştır. 17 1947 yılında Ekonomik ve Sosyal Konsey’in kara- rı ile Komisyon’un bireylerden gelen şikâyetleri alma yetkisi kabul edilmiştir 18 ancak bu yetki sınırlı bir yetki olarak tanınmıştır. Nitekim Komisyon’un bu tür şikâyetlerle ilgili herhangi bir harekete geçme yet- kisi kabul edilmemiştir. 19 Buna paralel olarak Komisyon’da, devletle- rin egemenlik alanına müdahale anlamına geleceği için insan hakları ihlallerine karşı harekete geçme yetkisinin olmadığını belirtmiştir. 20 İnsan hakları ihlalleri hakkında gelen şikâyet sayısının devam etmesi üzerine, 1959 yılında Ekonomik ve Sosyal Konsey’in diğer bir kararıy- la, Komisyon’un gelen şikâyetleri toplama, danışma ve ilgili devletler- den cevap isteme yetkisi tanınmış ancak yine bu organa şikâyetle ilgi- li herhangi bir harekete geçme yetkisinin olmadığı tekrarlanmıştır. 21 Bu karar kapsamında Konsey, BM Genel Sekreterliğinden başvurular hakkında iki ayrı liste tutmasını istemiştir. Bu listelerden biri, genel insan hakları ile ilgili tüm başvuruların yer aldığı aleni bir liste; diğeri ise tüm ülkeler hakkında gelen özel başvurulara dair kısa bilgilerin yer 17 Mesut Gülmez, Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunması, Türki- ye Barolar Birliği, Ankara, 2004, s. 383. 18 Communications Concerning Human Rights, ESCOR Res. 75 (V), U.N. ESCOR, 5th Sess., at 20, U.N. Doc. E/573 (1947); Sundberg, s. 154. 19 Marc Limon, Hilary Power, History of the United Nations Special Procedures Mec- hanism, Origins, Evolution and Reform, Universal Rights Group, 2014, s. 4; Nifosi, s. 8. 20 Ekonomik ve Sosyal Konsey’in ve Komisyon’un belirtilen tarihler arasında hare- kete geçme yetkisini kabul etmemeleri, uluslararası doktrinde “‘no power to act’ doctrine” olarak adlandırılmıştır. Bkz. Nifosi, s. 8; Limon, Power, s. 4. 21 Communications Concerning Human Rights, ESCOR Res. 728 (F), U.N. ESCOR, 28th Sess., Supp. No. 1, at 19, U.N. Doc. E/3290 (1959).