Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

89 TBB Dergisi 2019 (143) Fatmagül KALE ÖZÇELİK aldığı gizli bir listedir. Kararda, gizli listenin, Komisyon toplantıları öncesinde üyelerine dağıtılması ve bu listede yer alan şikâyetlerin bir nüshasının da, hakkında başvuru yapılan ülkeye cevap verme hakkı da tanınarak gönderilmesi yer almıştır. Ülkelerden gelen cevaplar ise, karara göre, Komisyon tarafından değerlendirilecektir. Konseyin 1959 tarihinde öngördüğü bu sistem, Komisyon üyelerinin hak ihlallerin hakkında herhangi bir harekette bulunma, inceleme veya soruşturma yapma yetkisi vermemiştir. Yalnızca Komisyon’un bu ihlaller hakkın- da bilgilenmesine ve haberdar olmasına vesile olmuştur. İlerleyen yıllarda, Komisyon’un insan hakları ihlallerini ele alma yönteminde değişiklikler olmaya başlamıştır. Bunun nedeni, örgüte üye olan devlet sayısının artmasıyla beraber kendisine gelen şikâyet sayısının artmasıdır. 1963 yılında İnsan Hakları Komisyonu Başkanı liderliğindeki bir heyet tarafından, ülkedeki Budist topluluğundaki in- san hakları durumunu incelemek üzere Vietnam’a yapılan bir ziyaret, özel yöntemler ve raportörlük kurumlarının öncüsü olmuştur. 22 Bunun devamında Ekonomik ve Sosyal Konsey, 1967 yılında Komisyon’dan Güney Afrika’daki ırk ayrımcılığı ve apartheid uygulamaları hakkın- da araştırmalar yapmasını istediği 23 dönemde, Komisyon’un Birleşmiş Milletler üyesi devletlerin herhangi birinde insan hakları ihlalleri hak- kında inceleme yapma ve kamuoyu tartışması oluşturmasına ilişkin 1235 (XLII) sayılı kararını kabul etmiştir. Bu karar, Komisyon tarafın- dan herhangi bir ülkede insan haklarının durumunu incelemek için özel raportörlerin atanmasının yolunu açmıştır. Örneğin, Komisyon ilgili karara dayanarak 1967’de Güney Afrika’da bir geçici çalışma grubu oluşturmuştur. Güney Afrika’da uygulanan ırk ayrımcılığına bağlı insan hakları ihlallerinin durumuyla ilgili Komisyon tarafından geliştirilen özel yöntemlerin ilk örneği olmuştur. Başka bir özel yön- tem ise 1968’de, Genel Kurul tarafından İsrail’de gerçekleşen insan hakları ihlalleriyle ilgili olarak kabul edilmiştir. İlgili devlet özelinde Genel Kurul, “İşgal Altındaki Topraklarda Yaşayan Nüfusun İnsan Haklarını Etkileyen İsrail Uygulamalarını Araştırmaya Yönelik Özel 22 Sunga, s. 263-264. 23 Philip Alston, “The Commission on Human Rights”, The United Nations and Human Rights-A Critical Appraisal, Philip Alston (ed.) Clarendon Press, Oxford, 1992, s. 143.