Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

90 Birleşmiş Milletler’in Özel Yöntemleri Çerçevesinde Özel Raportörlük Kurumu Komite” oluşturmuştur. 24 Özel raportörlük kurumuna ilişkin ilk adım 1979 yılında atılmıştır. 1974 yılında, demokratik yollarla seçilmiş hü- kümetin askeri darbeyle devrilmesinin ardından, Şili’deki gelişmelerle ilgili olarak 1979 yılında bugünkü haliyle ülkesel konuya sahip ilk özel raportör atanmıştır. Daha sonraları bu atamalar yoğunlaşarak devam etmiştir. 1980’li yılların başında El Salvador, Ekvator, Bolivya ve Gua- temala ve 1984 yılında da Afganistan ve İran’daki insan hakları duru- muyla ilgili özel raportör atamaları yapılmıştır. 1980 yılında İnsan Hakları Komisyonu, dünyanın herhangi bir yerinde işlenen insan hakları ihlallerini ele almak için konusal özel yöntemlerin başlangıcı olarak, Zorla veya İstenmeyen Kayıplar Çalış- ma Grubu’nu oluşturmuştur. 25 1982 yılının Ağustos ayında atanan ilk konusal bireysel raportör, Yargısız, Özet ve Keyfi İfadeler konusunda özel raportördür. 26 1985 yılında da, İşkence ve Diğer Zalim, İnsanlık ve Aşağılayıcı Muamele konularında özel raportör görevlendirildi. Ko- nusal veya ülkesel özel yöntem mekanizması Komisyon’un neredeyse her yıl oturumlarında kabul edilerek 1980 ve 1990 yıllarında da devam etmiştir. 1998 yılında da Komisyon ekonomik, sosyal ve kültürel hak- ların çeşitli yönlerini ele alan yeni özel raportörler tayin etmiştir. 27 Özel yöntemler kapsamında yalnızca hükümetlerin faaliyetleri incelenmez; farklı örgütlerinde faaliyetleri ele alınır. Örnek olarak, 1990’larda La- urent Kabila liderliğindeki isyancı örgütün güçleri tarafından işlendi- ği iddia edilen katliamların raporlarını incelemek üzere Demokratik Kongo Cumhuriyetine bir raportör atanmıştır. 1990’lı yıllar insan haklarının geniş bir alanında özel yöntem me- kanizmalarının çoğaldığı yılları temsil etmektedir. Örneğin, 1990’ların sonuna doğru yaklaşık yirmi altı ülke görevlisi varken, yirmi yedi de konusal görev yürütülmekteydi. Günümüzde ise, 31 Aralık 2017 ta- 24 Subedi, s. 207. 25 David Weissbrodt, “The Three “Theme” Special Rapoorteurs of the UN Commis- sion on Human Rights”, The American Journal of International Law , Vol. 80, No. 3, 1986, s. 685. 26 Marc J. Bossuyt, “The Development of Special Procedures of the United Nations Commission on Human Rights”, Human Rights Law Journal , 1985, Vol. 6, No. 2-4, s. 186-188. 27 Christophe Golay, Claire Mahon, Ioana Cismas, “The Impact of the UN Special Procedures on the Development and Implementation of Economic, Social and Cul- tural Rights”, The International Journal of Human Rights , Vol. 15, No. 2, 2011, 299-318, s. 299.