Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

92 Birleşmiş Milletler’in Özel Yöntemleri Çerçevesinde Özel Raportörlük Kurumu göre, farklı şekillerde yürütülen mevcut 44 konusal özel yöntem bu- lunmaktadır. Bunlardan otuz ikisi özel raportör, altısı çalışma grubu, altısı da bağımsız uzman tarafından yürütülmektedir. Özel raportör- ler tarafından yürütülen konusal çalışmaları arasında, gelişme hakkı, engelli hakları, eğitim hakkı, çevre hakkı, yiyecek hakkı, düşünce ve ifade özgürlüğü, barışçıl toplanma ve dernek kurma hakkı, hâkimlerin ve avukatların bağımsızlığı, yerli halkların hakları, insan ticareti ya- sağı gibi konular yer almaktadır. Türkiye özelinde konusal çalışma- lara baktığımızda, çeşitli defalar raportörlerin incelemelerde ve ziya- retlerde bulunduğu gözlenmektedir. 1982 tarihinde Yargısız İnfazlar Özel Raportörü’nün yürüttüğü faaliyetler kapsamında Türkiye’de ele alınmış ve hakkında raporlar hazırlanmıştır. 1986 yılında Din Üzerine Özel Raportör, 1994 tarihli İşkence Üzerine Özel Raportörü ve 1994 ta- rihinde atanan Yargıç ve Avukatların Bağımsızlığı Özel Raportörü’de hazırladığı raporlarda Türkiye’ye yer vermiştir. 2000’li yıllarda da Türkiye nezdinde konusal çalışmalar devam etmiştir. Eğitim, zehirli atıklar, terörle mücadele, kadına karşı şiddet, hâkimlerin bağımsızlığı, mülteciler, ifade özgürlüğü, işkence gibi konular bunlar arasındadır. 2018 yılında ise Türkiye özelinde örgütlenme özgürlüğü, konut, terör- le mücadele ve insan hakları savunucularını ele almak üzere konusal çalışmalar yürüten özel raportörler bulunmaktadır. 31 b. Ülkesel Çalışma Alanı Özel raportörlerin ülkesel çalışma alanlarını, belli bir ülkeye yö- nelik ileri sürülen tüm insan hakları ihlal iddiaları oluşturur. Yalnızca belirli bir ülke veya belli topraklarda yaşanan insan hakları ihlallerini incelemek üzere atanan özel raportörlük uygulamasına, tarihsel olarak konusal yöntemlerden daha önce başlanmıştır. 32 Birleşmiş Milletler’in resmi internet sitesinin 2018 tarihli verilerine göre, 12 ülkesel çalışma alanı bulunmaktadır. Bunlardan sekizi özel raportör tarafından yürü- tülürken, dördü bağımsız uzmanlar tarafından yerine getirilmektedir. Özel raportörler tarafından şu anda, Belarus, Kamboçya, Kore, Eritre, İran, Myanmar, Filistin ve Suriye’deki insan hakları durumuna iliş- 31 http://spinternet.ohchr.org/_Layouts/SpecialProceduresInternet/ViewCountr- yVisits.aspx? Lang=en&country=TUR, 04.06.2018. 32 Gülmez, 2000, s. 170.