Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

94 Birleşmiş Milletler’in Özel Yöntemleri Çerçevesinde Özel Raportörlük Kurumu veya özel kişiler bağımsız adaylıklarını koyabilirler. 36 Atama yapılır- ken, Konsey Bürosunun görüşü alınır. Atanacak olan raportörlerde, uzmanlık, profesyonellik, deneyim ve bağımsız olma şartları aranır. Bu nedenle atanacak olan kişilerin, bir kere atandıktan sonra artık vatandaşı oldukları ülkeleriyle olan bağlarını koparmaları beklenir. Atamalarda adil bir coğrafi ve cinsiyet dağılımı dikkate alınır. Atanan raportörler, Birleşmiş Milletler’in çalışan memuru statüsünde değildir. Çalışmaları için herhangi bir maaş almazlar. Yaptıkları masraflar Bir- leşmiş Milletler örgütü tarafından karşılanır. Özel raportörler, ülkesel çalışma alanları için bir yıllığına; konusal çalışmalarda ise üç yıllığına atanırlar ve görev süreleri bir yıl ve üç yılın sonunda gözden geçirilir ve tekrar aynı süreyle atanabilirler. Ancak 1999 yılında Komisyon ka- rarıyla, raportörlerin en fazla altı yıl çalışabilecekleri öngörülmüştür. Özel raportörler, diğer Birleşmiş Milletler çalışanları gibi ayrıca- lık ve bağışıklıklardan yararlanırlar. Birleşmiş Milletler örgütü bün- yesinde faaliyet gösteren kimselerin bu durumları, Birleşmiş Milletler Şartı’nın 105. Maddesinin ikinci fıkrasından kaynaklanır. Söz konusu düzenlemeye göre, “Birleşmiş Milletler üyelerinin temsilcileri ile ör- gütün memurları da, aynı şekilde, örgütle ilgili görevlerini tam bir bağımsızlık içinde yerine getirebilmek için gerekli ayrıcalık, bağışık- lık ve dokunulmazlıklardan yararlanır.” Bu düzenleme ile örgütün üye devletlerinin temsilcileri ve memurların ayrıcalık ve bağışıklık- lardan yararlanacağı hüküm altına alınmıştır. Özel raportörler de bu kapsamda değerlendirilmektedir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasıyla Genel Kurul’a bu amacın gerçekleşmesi için tavsiyelerde bulunma ve sözleşme hazırlama yetkisi de verilmiştir. Buna dayanarak Genel Kurul, 1946 tarihinde Birleşmiş Milletler Ayrıcalık ve Dokunulmazlık Sözleşmesi’ni kabul etmiştir. Sözleşme’ye göre, özel yöntemler kap- samında atanan özel raportörler, yasal olarak “misyon uzmanları” şeklinde sınıflandırılmış ve VI. maddesinin 22. bölümünde sıralanan ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanacakları hüküm altına alın- mıştır. Buna göre özel raportörler, tutuklama ve gözaltına alınma ve el bagajlarına el konulma, görevlerini yerine getirdikleri sırada söyle- dikleri söz ve yazılar ya da davranışlarla ilgili olarak, her türlü yasal 36 Human Rights Council, 5/1. Institution-building of the United Nations Human Rights Council, para. 42.