Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

95 TBB Dergisi 2019 (143) Fatmagül KALE ÖZÇELİK takibe karşı dokunulmaz iken; tüm evrak ve dokümanların dokunul- mazlığına, Birleşmiş Milletler örgütü ile iletişimi sağlamak amacıyla şifreler kullanma ve kuryeyle ya da mühürlenmiş zarflarla mektup ve belge alma hakkı, döviz ve parasal sınırlamalarda geçici resmi hükü- met görevlilerine gösterilen kolaylıklardan yararlanma ve diplomatik temsilcilere tanınan kişisel bagajlarına ilişkin aynı kolaylıkların göste- rilmesi ayrıcalığına sahiptirler. Özel raportörlerin, yürüttükleri faaliyete ilişkin sahip oldukla- rı ayrıcalık ve dokunulmazlıklar ile ilgili konular, Uluslararası Ada- let Divanı tarafından 1989 ve 1999 yıllarında verilen iki farklı danış- ma görüşünün konusu olmuştur. 37 İlk dava, Romanya hükümeti tarafından Ayrımcılığın Önlenmesi ve Azınlıkların Korunması Alt Komisyonu’nun özel raportörünün, bu sıfatla hazırladığı kişisel rapo- runu sunmak üzere Cenevre’ye seyahat etmesinin engellendiği D. Ma- zilu hakkındadır. 38 Divan 1989 tarihli danışma görüşünde, 1946 tarihli Sözleşme’nin VI. maddesinin 22. bölümüne atıfta bulunmuştur ve BM memurlarından başka, BM tarafından verilen bir görevi yerine geti- ren kişilerin de 22. bölümde tanınan ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlandırılması gereğini belirtmiştir. Ayrıca, seyahat edip etmeme- si fark etmeksizin, böyle bir görevin tüm aşamalarında raportörlerin tüm ayrıcalık ve dokunulmazlıklar kapsamında olduğunu hüküm altına almıştır. Bu gibi durumlarda, Sözleşme’nin 22. bölümündeki hükümlere bir çekince konulmadıkça, ilgili kişilerin kendi vatandaşı olduğu ya da ikamet ettiği devlete karşı koruma isteyebileceğini be- lirtmiştir. İkinci dava ise, 1995 yılında, BM uzmanı olarak yürüttüğü çalışmasına ilişkin bir röportajında hakaret içeren bir uslüp kullandığı iddia edildiği için Malezya’da yargılanan, Hâkim ve Avukatların Ba- ğımsızlığı Özel Raportörü Dato Param Cumaraswamy’nin durumuyla ilgilidir. 39 1999 tarihli danışma görüşünde Uluslararası Adalet Divanı, bu davada Sözleşmenin VI. maddesinin uygulanabilir olduğunu be- lirtmiş ve görevlerini yerine getirirken söylediği sözlerden dolayı Bay Cumaraswamy’nin “her türden yasal süreçten dokunulmazlık hakkı- 37 Manuel of Operations of the Special Procedures of the Human Rights Council, 2008, para.14, s. 8. 38 Ademola Abass, Complete International Law, Text, Cases and Materials, Oxford University Press, 2012, s. 115. 39 Ibıd, s. 115.