Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

133 TBB Dergisi 2019 (144) Batuhan AKTAŞ / Serkan SEYHAN 2. İdarenin Hukuki Dayanaktan Yoksun Eylemlerinden (Fiili Yol) Kaynaklanan Uyuşmazlıklar Bu başlık altında ele alınacak husus, öğretide “ fiili yol ” olarak isim- lendirilen, idarenin re’sen icra yetkisini hukuka aykırı olarak kullanma- sı durumudur. 82 İdare herhangi bir idari işlem veya karara dayanma- yan; ayrıca kamu hizmetinin yürütülmesi ile bir bağı da bulunmayan kimi eylemlerde bulunabilir; ancak idarenin hem hukuk dışı hem de usulsüz olarak zor kullanması durumunda sorumluluğu doğar ve bu sorumluluktan kaynaklanan uyuşmazlıklar hem öğreti 83 hem de yargı- sal içtihatlarda 84 kabul edildiği üzere adli yargıda çözülür. Aslında en temelde idarenin gerçekleştirdiği hareket veya hare- ketsizlik bir idari eylem niteliği taşımasına rağmen, fiili yolun söz ko- nusu olduğu durumlarda idare açık bir şekilde hukuka aykırı bir işlem ve eylem meydana getirmekte, adeta gerçekleştirdiği eylem idari işle- vini kaybederek haksız bir fiile dönüşmektedir. 85 Bundan dolayı idare- nin açık ve ağır hukuka aykırı eylemleri sonucunda mülkiyet hakkına veya başka bir temel hak ve özgürlüğe müdahale etmesi durumunda artık daha geniş hukuksal yetki ve araçlara sahip adli yargı yerleri ge- rek bu müdahaleye son verilmesi gerekse bu müdahale sonucu mey- dana gelen zararların tazmini açısından görevli olacaktır. 86 82 Tan, s. 706. 83 Sancakdar, 52; Tan, s. 706; Darendeli, s. 73; Çağlayan, s. 132; Gözübüyük, s. 86; Özkol, s. 61. 84 “İdarenin dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atmasından doğan zararın tazminine yönelik bulunan davanın, davalı idarece kamulaştırma yapılmaksızın üzerinde yol yapılması suretiyle taşınmaza fiilen el atılması karşısında, haksız fiil- lere ilişkin özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünün adli yargı yerinin görevine girdiği anlaşılmaktadır”. Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas No: 2016/622, Karar No: 2017/27, Karar Tarihi: 20.02.2017. Benzer kararlar için bkz. Uyuşmaz- lık Mahkemesi, Esas No: 2016/507, Karar No: 2017/11, Karar Tarihi: 20.02.2017; Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas No: 2016/589, Karar No: 2017/21, Karar Tarihi: 20.02.2017; Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas No: 2017/129, Karar No: 2017/177, Karar Tarihi: 13.3.2017; Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas No: 2017/79, Karar No: 2017/128, Karar Tarihi: 20.2.2017. 85 Uyuşmazlık Mahkemesinin eski tarihli bir kararında -yeni tarihli kararlarında olduğu gibi-, idarenin bir karara dayanmadan gerçekleştirdiği eylemi, idari bir eylem olarak değil, haksız bir eylem olarak nitelendirmiş ve haksız fiile ilişkin Borçlar Kanunu’nun 41. maddesinin somut olayda uygulanıp uygulanmayacağı- nın tespiti için görevli yargı yerini adli yargı yeri olarak belirlemiştir. Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas No: 1986/50, Karar No: 1986/50, Karar Tarihi: 08.12.1986, karar için bkz. Tan, s. 707. 86 Öğretide Kaplan, idarenin açıkça kanuna aykırı keyfi işlem ve eylemlerine ilişkin