Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

16 Latin Amerika Ülkelerinde Başkanın Sorumluluğunu İşletmek için Parlamentoların ... ile sonuçlanmamalıdır. 5 Zira başkan parlamentolar ile anlaşamadığın- da ve giderek halk desteğini kaybetmeye başladığında görev süresini devam ettirememek gibi bir durum ile karşı karşıya kalabilmektedir. Başkanlık sistemi olarak kabul edilen sistemlerde başkanın görev süresini doldurmaksızın görevinden alınabilmesi için tek yolun im- peachment usulü olduğu kabul edilir. Bu usulün işletilebilmesi için başkanın anayasayı ya da bir kanunu ihlal etmesi şartı aranır. 6 Ancak pratikte başkanların görevini terk etmesi için impeachment dışında yöntemlere de başvurulduğu görülmektedir. Bu yöntemlerden biri başkanı istifaya zorlamaktır. Diğeri ise başkanlık makamında daimi boşalma olması halleridir. İkinci husus, normalde hayatın olağan akışı içerisinde rastlanılan ölüm, istifa, görevi yerine getirmeye engel akli ve fiziki yeterliliklerin kaybedilmesi gibi olağanüstü durumlara karşı devletlerin hazırlıksız yakalanmasını engellemek için anayasalarına dâhil ettikleri hükümler iken parlamento tarafından bu yetkinin poli- tikasını beğenmediği devlet başkanını görevden almak amacıyla kul- lanıldığı görülmektedir. Çalışmanın kapsamı, Latin Amerika ülkelerinin uygulamaları ışığında devlet başkanının görevinin sona ermesine sebep olan du- rumların incelenmesidir. Doktrinde bu tür durumları nitelemek için başkanlık kırılmaları (presidential breakdown), başkanlık düşmesi (cai- das presidenciales veya presidential falls) 7 sekteye uğramış başkanlık (in- terrupted presidency) ya da başkanlık sektesi (presidential interruption), 8 başkanın görevden alınması (presidential removal), başkanlık kusuru (presidential failure) gibi nitemeler yapılmaktadır. 9 Çalışmamızda bir 5 Cox, Morgenstern, (2001), s. 171 vd. 6 Marsteintredet, (2008), s. 34. 7 Maio Daniel Serrafero, “Siete Cuestiones en Torno de la Teoria de las Caidas Pre- sidenciales”, Politica y Gobierno, Vol. 25, No. 2, 2018, ss. 403-440. 8 Marsteintredet, bu ifadeyi, 2002 tarihli bir çalışmasında demokratik olarak se- çilmiş bir başkanın görev süresini doldurmadan önce görevini terk etmesi du- rumu olarak ifade etmektedir. Leiv Marsteintredet, “Las Consecuencas Sobre el Regimen de las Interrupciones Presidenciales en America Latina”, America Latina Hoy, Vol. 49, 2008, pp. 31-50, s. 32; Yazar 2014 tarihli başka bir çalışmasında ise aynı kavramı, süresi dolmadan, olağanüstü bir şekilde ve zorlama yoluyla ve de- mokratik bir kırılmaya yol açmadan seçilmiş bir başkanın görevini terk etmesi an- lamında kullanmaktadır. Leiv Marsteintredet, “Explaining Variation of Executive Instability in Presidential Regimes: Presidential Interruptions in Latin America”, International Political Science Review , Vol. 35, No. 2, 2014, pp. 173-194, s. 174. 9 İlgili nitelemelerin kullanıldığı kaynaklar ve değerlendirmeler için Bkz. Kathryn Hochstetler, “The Fates of Presidents in Post-Transition Latin America: From De-