Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

18 Latin Amerika Ülkelerinde Başkanın Sorumluluğunu İşletmek için Parlamentoların ... cemek, çalışmanın kapsam ve sınırlılıklarını aşmaktadır. Bu nedenle çalışmanın kapsamı sadece başkanın görevinin sona ermesi halleri ile sınırlandırılmıştır. I. BAŞKANIN PARLAMENTO KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU VE PARA-ANAYASAL UYGULAMALAR A. Başkanın Görev Süresini Tamamlayamaması ve Latin Amerika Başkanın siyasal gerekçeler ile görevinden alınamaması başkanlık sisteminin maddi kriterlerinden biridir. Yani başkan, ancak anayasada öngörülen ve işlediği iddia edilen suçlar dolayısıyla ve yine anayasada öngürülen bir yöntem vasıtasıyla görevden alınabilir. Bu yöntem im- peachment yöntemidir. Kelime anlamı itibarıyla “siyasi suçlama” (juicio politico) anlamına gelen impeachment, açıkça başkanın cezai sorum- luluğuna yol açabilecek bir yasama soruşturmasıdır. 12 Impeachment süreci ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte temelde yasama organı tarafından başlatılan ve başkanın işlediği iddia edilen açıkça kanunları veya anayasayı ihlal eden suçlara dayanması gereken bir sü- reçtir. 13 ABD’de Temsilciler Meclisi tarafından başkan aleyhine suçla- ma yapılır. Akabinde ise Yüksek Mahkeme başkanının başkanlık ettiği bir oturumda Senato, başkanı yargılar. Senato da başkanı suçlu bulur ise başkanın görevden alınmasına karar verilir. Eğer başkanın eylemi ceza hukuku bakımından cezayı gerekli kılan bir eylem ise ayrıca ceza yargılaması da gereklidir. Bu açıdan impeachment, yar-yargısal bir yol- dur. 14 Güvenoyu uygulamasından farklı olarak başkan aleyhine açık bir suçlama yöneltilmelidir. Bu suçlama, başkanın anayasa veya yasa- lara aykırı davranması şeklinde olabilir. Parlamento, tamamen siyasi saikler ile bu süreci başlatamaz. 15 Ayrıca yine parlamenter sistemler- ss. 181-197; Marsteintredet, (2014), s. 182. 12 Kemal Şahin, Yasamanın Yürütme ve Yargı Üzerindeki Kılıcı, Beta Yayınevi, İs- tanbul, 2001, s. 10. 13 Annibal Perez-Liñan, Presidential Impeachment and the New Political Instability in Latin America, Cambridge University Press, New York, 2007, s. 133-134; Mars- teintredet, (2008), s. 35. 14 Dixie Faye Mercer Mcneil, “Presidential İmpeachment, Executive Accountability nad the Collective Executive”. Dissertation. Texas Tech University, 1978, s. 10. 15 Ramiro Daniel Sanchez Gayyoso, Alberto Escamilla Cadena, “La Interrupcion del Mandato Presidencial en America Latina (1992-2016), Polıs, C. 13, Sa. 1, ss. 47-84,