Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

20 Latin Amerika Ülkelerinde Başkanın Sorumluluğunu İşletmek için Parlamentoların ... araştırması, Güney Amerika bölgesindeki askeri diktatörlüklerin sayı- sı arttıkça, komşu ülkelerdeki darbe olasılığının da arttığını, bölgedeki demokratik rejim sayısı artmaya başladıkça da askeri diktatörlüklerin ve askeri darbelerin de sayısının azaldığını göstermektedir. 21 Örneğin 1907-1966 yılları arasında 12 Latin Amerika ülkesinde toplamda 105 askeri darbe ile karşılaşmıştır. 1977 sonrasında ise bu tecrübenin ciddi oranda azaldığı ifade edilmektedir. 22 Bunun sonucunda ise istenme- yen başkanların görevinden alınabilmesi için uygulanacak yöntemle- rin anayasal sınırlar dâhilinde belirlenmesine özen gösterilmeye baş- lanmıştır. Bu sayede istenmeyen bir başkanın görev süresi dolmadan görevden alınması gerçekleşmişken demokrasi de sekteye uğramamış ve sivil yönetim etkinliğini devam ettirmiş olacaktır. 23 Bu başarının, başkanlık sisteminin özünde mevcut bulunan katılığın esnetilmesi pa- hasına elde edildiği ve sistemin de bu ölçüde parlamenterleştiği görül- mektedir. 24 Hochstetler’in çalışmasına göre 1978-2003 yılları arasında halk tarafından seçilen 40 başkanın 16’sı (%40) görevlerini tamamlaya- mama tehlikesini yaşamış ve 9’u (%23) görevlerinden erken ayrılmak zorunda kalmıştır. 25 Sonuç olarak şöyle bir gerçek ortaya çıkmıştır: başkan halk tarafından sabit bir görev süresi için seçilmekte ise de gö- revini tamamlaması artık garanti değildir. 26 21 Annibal Perez-Liñan, John Polga-Hecimovich, “Political Elites, Democratic Break- down, and Presidential Instability in Latin America”, ponencia, XXII International Political Science Association (ipsa) Conference, Madrid, 8-12 Temmuz; XLIV In- ternational Congress of Americanists (ica), Viena, 15-20 Temmuz, 2012, s. 2, 12. 22 Perez-Liñan, Polga-Hecimovich, (2012), s. 3. 23 Kathryn Hochstetler, Margaret E Edwards, “Failed Presidencies: Identifying and Explaining a South America Anomaly”, Journal of Politics in Latin America , C. 1, Sa. 2, ss. 31-57, s. 36-37; Alvarez, Marsteintredet, (2010), s. 34; Perez-Liñan, Polga-He- cimovich, (2012), s. 2; Marsteintredet, (2014), s. 174; Serrafero, (2018), s. 404.. 24 Marsteintredet, (2008), s. 38. 25 Kathryn Hochstetler, “Rethinking Presidentialism: Challenges and Presidential Falls in South America”, Comparative Politics, C.. 38, Sa. 4, 2006, ss. 401-418, s. 402; Ayrıca Kim ve Bahry’nin çalışmasına göre ise 1974-2003 yılları arasında, 52 adet 3. Dalga demokrasinin 19’unda (1/3) başkanlar istifa ya da görevden alın- ma yoluyla görevini erken terk etmiştir. Çoğunluğu Latin Amerika ülkesi olsa da Filipinler’de (başkan Estrada-impeachment) ve Gürcistan’da (başkan Shevard- nadze-istifa) benzer durumlar yaşanmıştır. Young Hun Kim, Donna Bahry, “In- terrupted Presidencies in Third Wave Democracies”, The Journal of Politics , Vol. 70, No. 3, 2008, pp. 807-822, s. 807. 26 Hatta bu gerekçe ile Mustapic, başkanlık sisteminin başkan ve parlamentonun bağımsız seçimler ile göreve geldiği ve sabit görev süresine sahip oldukları ta- nımlamasının artık revize edilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Yazar, başkan- lık sisteminin sabit görev süresinin sadece parlamentoya ait olduğunu ve artık başkanın sabit görev süresine sahip olmasının başkanlık tanımından çıkartılması gerektiğini ifade etmektedir. Mustapic, (2010), s. 18.