Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

22 Latin Amerika Ülkelerinde Başkanın Sorumluluğunu İşletmek için Parlamentoların ... sa bile uygulamada başkanın siyasi saikler ile görevden alındığı bir durum ortaya çıkmaktadır. Yani şeklen anayasaya uygun olan ancak anayasada öngörülen esasın dışına çıkan bir uygulama ortaya çıkmak- tadır. Bu yönüyle başkanı yetersizlik kararıyla görevden almak, para- anayasal (para-constitutional) bir uygulama olarak karşımıza çıkmakta- dır. 30 Bu da sisteminin sınırlarını ciddi anlamda zorlamaktadır. 31 Belki de son otuz yılda özellikle Latin Amerika’da etkili olan bir diğer yöntem ise başkan üzerinde siyasi bir baskı kurarak onu istifaya yönlendirmektir. Elbette bunu gerçekleştirebilmek için başkanın ya- sama ile olan ilişkisi önemlidir. Ancak bir o kadar da başkan aleyhine şekillenen sokak hareketlerinin de belirleyici olduğu görülmektedir. 32 Bu üç uygulamanın da başkanlık sistemi ve kuvvetler ayrılığı dü- şüncesi ile uyumluluğu bakımından incelenmesi gerekmektedir. Impe- achment süreci temelde başkanlık sisteminin ruhuna uygun ve zaten ABD menşeili bir anayasal kurumdur. 33 Dolayısıyla impeachment ile görevden alınmanın başkanlık sistemine aykırı olduğu söylenilemez. Ancak parlamentonun bu mekanizmayı başkan aleyhine, yolsuzluk ya da kötü yönetim 34 gibi hukuki bir gerekçe ile de olsa, siyasi bir amaçla ve başkana işlediği iddia edilen suç ile ilgili olarak savunma imkânı da vermeksizin 35 işletmesi, doktrinde impeachment uygulamasını parla- menter sistemdeki güvenoyu uygulamasına yaklaştıran bir hal olarak değerlendirilmektedir. 36 Benzer şekilde parlamentonun başkanı, siya- 30 John Carey, Matthew Soberg Shugart, “Calling Out the Tank sor Filling Out the Forms?”, Executive Decree Authority, Cambridge University Press, 1998 s. 14; Serrafero, (2018), s. 408-409. 31 Kathryn Hochstetler, “The Fates of Presidents in Post-Transition Latin America: From Democratic Breakdown to Impeachment to Presidential Breakdown”, Jour- nal of Politics in Latin America, C. 3, Sa. 1, ss. 125-141, 2011, s. 134. 32 Şule Özsoy Boyunsuz, Dünyada Başkanlık Sistemleri, İmge Kitebevi Yayınları, 2017, s. 103. 33 Aslında bu kurumun köklerinin İngiliz hukukunda olduğu ve ABD’lilerin bu ku- rumu oradan iktibas ederek kendi sistemlerine uyarladıkları ifade edilmektedir. Şahin, (2001), s. 20-21. 34 Özsoy Boyunsuz, (2016), s. 5. 35 İlerge görüleceği üzere Paraguay’da 2012 yılında Fernando Lugo hakkında baş- latılan impeachment sürecinde başkana savunmasını hazırlaması ve Senato’ya sunması için iki saatlik bir süre verilmiştir. 36 Leiv Marsteintredet, Mariana Llanos, Detlef Nolte, “Paraguay and the Politics of Impeachment”, Journal of Democracy , Vol. 24, No. 4, 2013, pp. 110-123, s. 111-112; Serrafero, (2018), s. 416; Aníbal Pérez-Liñán, “Brasil: Es Preciso Repensar el Juicio Político”, Clarin, 25 Nisan, 2016, https://www.clarin.com/opinion/Brasil-preci- so-repensar-juicio-politico_0_E1v_XG8xb.html, (Erişim Tarihi: 31.1.2019