Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

25 TBB Dergisi 2019 (144) Ahmet EKİNCİ A. Başkanın Görev Süresini Tamamlayamamasına Etki Eden Unsurlar Görüldüğü gibi başkanın görev süresini tamamlaması asla garanti değildir. Peki, bir başkan hangi şartlar altında görevinden normal sü- residen önce ayrılmaktadır? Doktrinde bu soruna farklı cevaplar veri- lebilmektedir. Örneğin Perez-Liñan, bu soruya anayasal kurallar, parti sistemi, başkanın parlameno ile arasındaki ilişki ve (seçim takvimi ya da skandalların niteliği gibi) ortalama siyasal şartlar olarak cevap ver- mektedir. 45 Özellikle Güney Amerika’dan hareketle, başkanın görev süresi dolmadan görevi terk etmesi konusunda iki temel aktör bulun- maktadır. Bu iki aktör ise parlamento ve sivil toplumdur. 46 Hochstetler ise başkan karşısında bir mücadeleye girişebilmek için bu iki aktörün dayandığı üç gerekçe tespit ettiğini ifade etmektedir. Bu gerekçeler ise başkanın neoliberal ekonomi politikaları, başkanın kişisel olarak adının skandallara karışması ve başkanın parlamentoda azınlık duru- munda olmasıdır. 47 Gayyoso ve Cadena ise başkanın görevinden erken ayrılmasına çeşitli etmenlerin sebep olabileceğini ifade eder. Akabinde ise dokuz farklı etmen saymaktadır. Bunlar, yolsuzluk eylemleri, med- yatik skandallar, başkanın seçim kampanyasına hile karıştırdığının or- taya çıkması (uyuşturucu kartellerinden maddi destek görmek gibi), zihinsel yetersizlik, yasama organı ile ters düşmek, cezai yaptırım ge- rektiren eylemlerde bulunmak, başkanın görevden ayrılmasını talep eden sokak eylemlerinin yapılması, yönetimsel baskı ve ekonomik krizdir. 48 Ayrıca Kim ve Bahry, başkanın sahip olduğu anayasal yetki- lerinin de parlamento ile ilişkilerini etkilediğini, dolayısıyla anayasal yetkilerine fazlaca başvuran bir başkanın da bir siyasal kriz ile karşı karşıya kalacağını ifade etmektedir. 49 Ancak temelde her bir başkanlık krizinin temelinde farklı gerekçelerin yattığı görülmektedir. 50 Tüm bu yazarların görüşlerinden hareketle, başkanın görevinden erken ayrıl- masına etki eden etmenleri üç başlık altında toplayabiliriz. Bunlar, kötü yönetim ve sokak hareketleri, başkanın parlamento desteğinden yoksun oluşu ve başkanın anayasal yetkilerini kötüye kullanması olarak ifade edilebilir. 45 Perez-Liñan, (2007), s. 133. 46 Llanos, Marsteintredet, (2010), s. 7; Hochstetler, (2006), s. 402-403. 47 Hochstetler, (2006), s. 403. 48 Gayyoso, Cadena, (2016), s. 50. 49 Kim, Bahry, (2008), s. 809, 816. 50 Serrafero, (2018), s. 405-406.