Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

272 Gaipliğin Miras Hukuku Bakımından Hüküm ve Sonuçları IV. SONUÇ Gaiplik, kişiliğin TMK’nun belirlediği koşulların gerçekleşmesi halinde hâkim kararı ile sona ermesidir. TMK m.32 gereğince bir kim- senin gaipliğine i. ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya ii. kendisin- den uzun zamandan beri haber alınamıyorsa ölümü hakkında kuvvet- li olasılık bulunması durumunda karar verilebilir. Bu sayılan haller, gaiplik kararı verilmesi için aranan maddi koşullar olup birbirlerinden bağımsız ve ayrı olarak değerlendirilir. Gaiplik kararı verilmesi için hakları bu ölüme bağlı olan kimseler mahkemeye başvurmalı ve mah- keme de belirli ilân prosedürünü izleyerek maddi koşuların gerçekleş- tiğini saptamalıdır. Eğer mahkemece kişinin gaipliğine karar verilirse bu kararla birlikte ölüme bağlı haklar, aynen gaibin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır. Böylece, gaiplik kararı ölüme benzer bir durum ortaya çıkardığı için gaip olan kişinin mirası açılır. Mirasın açılma tarihi, ga- iplik kararı geçmişe etkili olarak hüküm ifade ettiği için, ölüm tehlike- sinin gerçekleştiği ya da son haberin geldiği tarihtir. Bu tarih itibarıyla mirasçılarının kim olduğu, terekeye yönelik tasarruf edilebilir kısım ve saklı paylar belirlenir. Gaiplik kararının verilmesi ile birlikte gaibin mirası, mirasçıları- na geçse de gaiplik kararı, gaibin ölmüş olduğunu kesin olarak sapta- maz. Bu nedenle kanun, gaibin mirasının akıbetini düzenlerken hem gaibin hem de onun üstün dereceli mirasçılarının bir gün çıkıp gelme olasılığını dikkate alarak onların hakların korunmak için güvence ku- rumunu ihdas etmektedir. Her ne kadar hâkimin, güvencenin türünü ve miktarını belirlemede takdir yetkisi olsa da herhangi bir sebeple mirasçıları veya mirasta hak sahibi olanları güvence göstermekten bağışık tutması mümkün değildir. Dolayısıyla, ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda beş yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda onbeş yıl ve her halde en çok gaibin yüz yaşına varmasına kadar geçecek süre için güvence gösterilmesi gerekmektedir. Gaibin mirasçı olması da mümkündür. Kendisine miras kalan kişi ortadan kaybolmuş, fakat hakkında henüz gaiplik kararı verilme- mişse, gaiplik kararı alınana kadar bu kişiye kalan miras payı resmen yönetilir. Mirasın açıldığı sırada kayıp olan kimsenin mirasçıları, ga- ipliğe ilişkin sürelere ve usule uyarak o kimsenin gaipliğine karar ve- rilmesini ve miras payının kendilerine güvence karşılığında teslimini