Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

29 TBB Dergisi 2019 (144) Ahmet EKİNCİ parlamento işbirliği etkili olmaktadır. 65 Bu açıdan meseleye yaklaşan yazarlar, sokak hareketlerinin parlamentodan daha önemli olduğunu dâhi dile getirmektedir. 66 Öyle ki Hochstetler, nasıl ki siyasal kilitlen- melerin askeri darbeler ile çözüldüğü dönemlerde ordu bir “yönlen- dirici güç” (poder moderador) idiyse günümüzdeki yönlendirici gücün de sokak gösterileri ve sivil toplum aktörleri olduğunu dile getirmek- tedir. 67 Başkan aleyhine organize olan kitle hareketlerinin kilit özelliği, başkanın popülaritesinde ciddi anlamda bir azalmaya neden olması- dır. Bu etki üç farklı şekilde olur. Bunlardan ilki, sosyal hareketlen- meler, parlamentoya başkanın popülaritesinin düştüğü mesajını verir. Öyle ki şayet başkanın adının karıştığı skandallar da söz konusu ise impeachment süreci için muhalefet partilerine siyasal destek de sağ- lanmış olacaktır. Collor (Brezilya), Perez (Venezuela), Bucharam (Ek- vator), Cubas (Paraguay) ve Fujimori (Peru) karşısında parlamento- nun impeachment sürecini başlatması ya da başkanı fiziksel ve/veya zihinsel yetersizlik sonucuna vararak görevden alması bu teşvik ile mümkün olmuştur. 68 İkincisi ise başkanın popülaritesi düşmekte ise ve özellikle seçimler de yaklaşmakta ise, başkanı destekleyen partiler dâhi seçimlerde dezavantajlı duruma düşmemek adına muhalefeti destekleyebilir. Örneğin Collor aleyhine gerçekleşen sokak hareketle- ri öyle güçlü bir etki oluşturmuştur ki başkanın zaten %6-8 arasında olan parlamento desteği de bu hareketler sonucunda azalmış ve baş- kanın kendi partisi dâhi impeachment sürecini desteklemiştir. 69 Sokak hareketlerinin başkan karşısında etkili olmasındaki üçüncü ve belki de sonucu itibariyle en önemli şekli, hükümetin bu gösterileri şiddet yoluyla bastırmaya çalışmasıdır. Bu durumda, bilhassa şiddet sonu- cunda ölüm olayları da gerçekleşmiş ise başkanın meşruiyeti giderek 65 2003’te ve 2005’te Bolivya’da, 2004-2005 yıllarında Ekvator’da, 1999-2000 ve 2002- 2003 yıllarında Arjantin’de, yıllarında, 1993 yılında Guatemala’da ve 1985’te Bolivya’da başkanların görevden alınmalarında sadece sokak hareketleri etkili ol- muştur. Fakat 2000 yılında Peru’da, 1998-1999 yıllarında Paraguay’da, 1997 yılın- da Ekvator’da, 199-1996 yıllarında Dominik Cumhuriyeti’nde, 1992-1993 yılların- da Venezuela’da, 1987-1989 ve 1992 yıllarında Brezilya’da hem sokak hareketleri hem de parlamento etkili olmuştur. Ayrıca 66 Perez-Liñan, (2007), s. 206; Llanos, Marsteintredet, (2010), s. 7. 67 Hochstetler, (2006), s. 403. 68 Hochstetler, (2006), s. 410; Perez-Liñan, (2009), s. 298; Kim, Bahry, (2008), s. 816. 69 Hochstetler, (2006), s. 409; Perez-Liñan, (2009), s. 298