Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

303 TBB Dergisi 2019 (144) Onur SARI rilebilirlik şartları ülke mevzuatına göre değerlendirilecektir. 9 Patent hakkı, fikri ve sınai bir hak olması nedeniyle sahibine mutlak bir hak sağlamaktadır. Yine hak sahibinin patent hakkı üzerinde inhisari bir hakkı olup bir tek kendisi patent hakkını kullanabilecek, yetkisiz kul- lananları men edebilecektir. Patent koruması süreye tabii bir haktır. Koruma süresi en fazla 20 yıl olmaktadır. Koruma süresi sona erdikten sonra buluşun kullanımı halka açılacaktır. Herkes tarafından patent konusu buluş kullanılabilecektir. 10 Hak sahibi patent hakkı üzerinde çeşitli tasarruflarda bulunabilir. Lisans sözleşmesiyle üçüncü kişilerin kullanımına sunabilir, devredebilir, miras bırakabilir. Patent hakkı tes- cile de tabii bir haktır. Ancak tescil, hakkın doğumu için kurucu değil, açıklayıcı bir işlemdir. 11 Patent alındıktan sonra patent hakkı 12 olumlu haklar ve olumsuz haklar olmak üzere iki tip hak kazandırmaktadır. Patent hakkı sahibi olumlu hakkı gereği; patentten ekonomik olarak yararlanabilir, lisans verebilir, bizzat kullanabilir, sair tasarruflarda bulunabilir; olumsuz hakları gereğiyse patent hakkını izinsiz kullananları bu fiillerinden men edebilir. 13 1. Patent Türleri Patent sahibine buluş üzerinde en fazla 20 yıl olmak koşuluyla inhisari olarak ticari kullanım hakkı sağlayan bir hak olarak tanım- patent koruması sağlanmaktadır. Bu uluslararası anlaşmalarda kendilerine ait başvuru usulleri, araştırma ve inceleme usulleri bulunmaktadır. Bununla birlik- te hiçbir uluslararası sisteme dâhil olmayan bir ülkeyle de mütekabiliyet esasına dayanarak patent koruması sağlanabilir. Türkiye ile Tayvan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gibi devletlerarasında mütekabiliyet esasına dayanan patent koru- ması sağlanmaktadır. 9 Örneğin ABD Hukuku’nda bilgisayar programları genellikle patentle korunabilir- ken, Türk Hukuku’nda istisnai haller dışında patentle korunamamaktadır. 10 Güneş, Haksız Rekabet Davaları, s.57 Kanımızca istisnai hallerde koruma süresi sona eren patent özellikle açık bir haksız iltibas varsa haksız rekabet hükümleriyle korunabilir. 11 Ayrıntılı bilgi için bakınız; Deniz Topçu, Patent Lisans Sözleşmeleri, Seçkin Yayın- cılık, 1.Baskı, Ankara, 2016, s.18,19 12 Doktrinde Ortan; patent hakkı denilince patent hukuku alanında bir hakkın akla geldiğini, diğer taraftan da buluş sahiplerinin patentte yönelik haklarını, patent üzerindeki haklarını ve patentten doğan haklarını içerdiğini belirtmiştir. Ali Ne- cip Ortan, Patent Lisans Sözleşmesi, Doğan Basımevi, 1.Baskı, Ankara, 1979, s.15 13 Güneş, Haksız Rekabet Davaları, s.59