Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

35 TBB Dergisi 2019 (144) Ahmet EKİNCİ başkanın 12’sinin görevinden erken ayrıldığı ifade edilmektedir. 89 El- bette 2005 yılından günümüze de devlet başkanlarının görev sürelerini doldurmadan görevden ayrıldığı örnekler yaşanmıştır. Ancak aşağıda görüleceği üzere bu devlet başkanlarından sadece üçü impeachment vasıtasıyla görevden alınmıştır. Yine bir diğer ilgi çekici nokta ise dev- let başkanlığı makamındaki boşalmanın anayasal teselsül sırasına göre başkan yardımcısına geçmesi gerekirken birçok örnekte bu makamın parlamento tarafından atanan kişilerce ifa edilmesidir. 1. Impeachment a. Kapsamı Kuvvetler ayrılığı sistemlerinde impeachment üç farklı şekilde uy- gulanmaktadır. Bunlar yasama modeli, yargısal model ve karma modeldir. 90 Yasama modeli, menşeini ABD parlamentosunda bulduğumuz ve genelde çift meclisli parlamentolar tarafından uygulanan modeldir. Yasama modelinde, alt meclis, anayasada gösterilen usul çerçevesin- de başkanı işlediği iddia edilen suçlar kapsamında suçlamaktadır. Üst meclis ise bu suçlama dolayısıyla başkanı yargılayacak olan meclistir. Günümüzde Arjantin, Meksika veya Paraguay gibi ülkelerde yasama modelinin benimsendiği görülmektedir. Ancak istisnai olarak tek mec- lisli parlamentolara sahip olan ülkelerde de hem suçlama hem de yar- gılamanın parlamento tarafından gerçekleştirildiği görülebilmektedir. Örneğin Ekvator’da (md 129, 130), üyelerin üçte biri tarafından anaya- sada gösterilecek olan sebeplerle impeachment teklifi yapılabilmekte ve üyelerin 2/3’ü ile de başkan suçlu bulunabilmektedir. 91 Yargısal model ise yasama modelinin aksine genel de tek meclisli parlamentolara sahip ülkeler tarafından benimsenen bir impeachment modelidir. Bu uygulamanın olduğu ülkelerde, parlamento tarafından anayasada gösterilen karar yeter sayısı çerçevesinde parlamento, baş- 89 Bu oran, aynı tarihler arasında, merkez Amerika’da ise 38 başkanın ikisi şeklin- dedir. Mariana Llanos, Leiv Marsteintredet, “Introduction: Presidentialism and Presidential Breakdowns in Latin America”, Presidential Breakdowns in Latin America, Mariana Llanos, Leiv Marsteintredet, Palgrave MacMillian, 2010, s. 3. 90 Annibal Perez-Liñan, “¿Juicio Político o Golpe Legislativo? Sobre las Crisis Cons- titucionales en los Años Noventa”, America Latina Hoy, C. 26, 2000, ss. 67-74, s. 67-68; 91 Perez-Liñan, (2007), s. 134; Perez-Liñan, (2000), s. 67-68.