Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

390 Yargıtay Yönünden Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Değerlendirilmesi İçtihadı birleştirme sebeplerinden birisi, Yargıtay hukuk dairesi ile bir başka dairenin içtihatları arasında çelişki bulunmasıdır (Yargıtay Kanunu m. 15/2-b). Örneğin Yargıtay 11. Hukuk Dairesi ile 15. Hukuk Dairesi’nin Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun tahkime ilişkin hü- kümlerinin zaman itibariyle uygulanması hakkında farklı içtihatları- nın bulunması, 16 içtihadı birleştirme sebebidir. Zaman içinde diğer da- ireler kendi içinde bölünmekte ve farkı uygulama sürmektedir. Hukuk Genel Kurulu’nun kararları, hukuk daireleri bakımından bağlayıcı de- ğildir. Bu nedenle daireler, Hukuk Genel Kurulu’ndan farklı kararlar verebilir. Bu durumda da içtihadı birleştirme yoluna gidilmelidir (Yar- gıtay Kanunu m. 16/5). Üçüncü olarak Yargıtay’ın bir dairesinin yerle- şik içtihadından dönmek istemesi halinde içtihadı birleştirme yoluna başvurulmalıdır (Yargıtay Kanunu m. 15/2-c). Özellikle bu sonuncu sebeple içtihadı birleştirme yoluna son yıllarda pek başvurulmamak- tadır. Bu tutum hem Yargıtay Kanunu’na aykırılık oluşturmakta, hem de sürpriz karar verme yasağına aykırılık teşkil etmektedir. 17 Yargıtay dairelerinin kendi içinde çelişik kararlar vermesi sürpriz karar verme yasağına ve dolayısıyla adil yargılanma hakkına aykırılık teşkil et- mektedir. Yargıtay’ın bir dairesi yerleşik içtihadından dönmek ister- se, farklı bir karar verilmesinin gerekçeleriyle birlikte, Yargıtay Birinci Başkanı’ndan içtihatların birleştirilmesini istemek zorundadır. 2. Tarihi Gelişimi ve Yabancı Ülkelerdeki Düzenlemeler İçtihadı birleştirme yolu ilk olarak 1926 yılında 834 sayılı Mah- kemei Temyiz Teşkilatının Tevsiine Dair Kanun ile kabul edilmiştir. Bundan sonra 1928 tarihli 1221 sayılı Temyiz Mahkemesi Teşkilatına Dair Kanun, ardından 1973 tarihli 1730 sayılı Yargıtay Kanunu ve son olarak 1983 tarihli 2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nda içtihatların birleş- tirilmesi kurumu muhafaza edilmiştir. 18 16 11. HD, 24.05.2013, 136/3211 (Kazancı İçtihat Bankası), 15. HD, 17.05.2013, 136/3211 (Kazancı İçtihat Bankası). Ayrıca bkz. Pekcanıtez H., Hukuk Muhake- meleri Kanununun Tahkime İlişkin Hükümlerinin Zaman İtibariyle Uygulanma- sı, Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan, Cilt: II, Ankara 2015, s. 1387 vd. 17 Pekcanıtez H., Hukuki Dinlenilme Hakkı, Prof. Dr. Seyfullah Edis Armağanı, İz- mir 2000, s. 788; Karslı A., Medeni Muhakeme Hukuku, İstanbul 2012, s. 332; Ak- tepe Artık, S., Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, Ankara 2014, s. 400. 18 Kuru, İçtihatların Birleştirilmesi, s. 13; Kuru, Usul, C.V, s. 4944-4945.