Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

394 Yargıtay Yönünden Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Değerlendirilmesi Bu bağlayıcılık elbette bölge adliye mahkemeleri için de geçerli- dir. İçtihadı birleştirme kararlarının bağlayıcı gücü sadece sonuç kısmı hakkındadır. Bununla birlikte kesin hükümde olduğu gibi içtihadı bir- leşime kararlarının gerekçesinde yer alan ve sonuç kısmına sıkı sıkıya bağlı olan gerekçelerdeki ilkelerinde bağlayıcı olduğu ileri sürülmüş- tür. 23 Yargıtay gerekçelerin bağlayıcı olduğundan söz etmese de “ göz önünde tutulacağı, 24 ” “ gerekçeleri ile aydınlatıcı 25 ” demiştir. Kanaatimce gerekçeler bağlayıcı olmasa da Yargıtay’ın kararlarında belirttiği gibi belirlenen ilkeler bakımından yol gösterici ve aydınlatıcıdır. İçtihadı birleştirme kararlarının bağlayıcılığının Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülmüşse de, Anayasa Mahkemesi 12.06.1969 gün 38/34 sayılı (RG 29.01.1970, S. 13412, s. 11-13) kararı ile içtihadı birleştirme kararlarının benzer hukuki konularda mahkemeleri bağlamasını, Anayasanın 138. maddesindeki hâkim bağımsızlığına aykırı olmadı- ğına karar vermiştir. 1953 yılına kadar içtihadı birleştirme kararlarının mahkemeleri de bağladığı yönünde bir hüküm mevcut değildi. Buna dayanarak içtihadı birleştirme kararlarının sadece Yargıtay’ın hukuk dairelerini bağladığı, mahkemelerin güçlü gerekçeler göstererek iç- tihadı birleştirme kararlarına aykırı şekilde karar verebileceği kabul edilmesi gerektiği ileri sürülmüştür. 26 4. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Kaldırılması veya Değiştirilmesi İçtihadı birleştirme kararlarının değiştirilmesi veya kaldırılması istenebilir (Yargıtay Kanunu m. 45/3). Bunun usûlü içtihatların birleş- tirilmesine karar verme usûlü ile aynıdır. Mahkemelerin içtihadı bir- leştirme kararına gerekçe göstermek suretiyle uymaması söz konusu olamaz (Yargıtay Kanunu m. 45/5). Olsa olsa bu gerekçe temyiz aşa- masında ilgili daire tarafından isabetli bulunursa, dairenin içtihatla- rın birleştirilmesini ya da değiştirilmesini istemesi mümkündür. Belki mahkemelerin bağlı olması nedeniyle hukukun kalıplaştığı ve dondu- rulduğu iddiasını haklı kılmamak adına mahkemelerin de doğrudan 23 Kuru, Usul, C. V, s. 4961; Kuru, İçtihatların Birleştirilmesi, s. 33-34. 24 HGK 24.11.1965, 6/685-428 (RKD 1966/5-6, s. 96 vd.). 25 HGK 21.09.1994 1/248-538 (İKİD 1995/413, s. 11049 vd. 26 Kuru, İçtihatların Birleştirilmesi, s. 13; Kuru, Usul, C. V, s. 4944-4945; Bilge N./ Önen E., Medeni Yargılama Hukuku, Üçüncü Baskı, Ankara 1978, s. 61.