Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

41 TBB Dergisi 2019 (144) Ahmet EKİNCİ yerine getirmesini engelleyen problemler söz konusudur. Temelde bu tür bir gerekçe ile başkanlık makamının boşalması çok istisnai bir du- rum olmadıkça mümkün olamaz. Örneğin ölüm, felç, bitkisel yaşama girmiş bulunma, alzheimer hastalığı gibi tıbbi rahatsızlıklar ya da ka- çırılma, gaiplik gibi durumlar devlet başkanının bu görevi yerine ge- tirmesine engel fiziksel ve zihinsel durumlar arasında gösterilebilir. 108 Yani fiziksel ve zihinsel yetersizlik konusu hükümet sistemi üzerinde etki eden bir husus değildir. Ancak burada, söz konusu kararın kim- ler tarafından ve nasıl verildiği önem arz etmektedir. Örneğin ABD’de başkanın görev ve sorumluluklarını yerine getiremeyecek olduğu, başkan yardımcısı ve kabinenin çoğunluğu tarafından ilan edilebilir. Fakat başkan bu karara itiraz ederse bu durum Kongre tarafından 2/3 ile kabul edilmedikçe başkan görevine devam eder. Daha farklı uygu- lamalar da söz konusudur. Örneğin 1980 Şili Anayasası’na göre Tem- silciler Meclisi’nin 1/4’ü, sorunun çözümü için Yüksek Mahkeme’ye başvurur. Akabinde Yüksek Mahkeme Senato’ya raporunu sunar ve Senato son kararı verir. El Salvador ve Guatemala’da ise 5 kişilik bir sağlık komisyonu tarafından bu yönde bir rapor sunulduktan sonra parlamento üye tamsayısının 2/3’ü ile bir karar alır. 109 İlgili anayasal hükümlerin sınırlayıcı değil uygulayıcıya keyfi davranma imkânı tanıdığı farklı ülke anayasalarında ise söz konusu hükümlerin kötüye kullanılabildiği görülmektedir. İmpeachment gibi sıkı şartlara bağlanmış anayasal kuralları uygulamak her zaman kolay değildir. Fakat başkanın birtakım sebeplerle görevden alınması isteni- yor ise anayasal bir güvence olduğu gerekçesiyle bu kuruma da başvu- rulduğu görülmektedir. 110 Üçüncü dalga demokrasiler arasında bunun en bariz örneği Ekvator’da 1997 yılında Abdala Bucharam’ın bu yol ile görevden alınmasıdır. Bucharam aleyhine parlamento, impeachment 108 Anayurt, Ekinci, (2017), s. 493. 109 Perez-Liñan, (2007), s. 138. 110 Örneğin 1920’de Guatemala’da Manuel Estrada Cabrera, 1947’de Nikaragua’da Leonardo Argüello bu vesileyle görevinden alınmıştır. Ayrıca 1955’te Brezilya’da başkan Carlos Luz aleyhine gerçekleştirilen askeri darbeyi meşrulaştırmak ama- cıyla bu kuruma başvurmuştur. Kongre açıkça başkanın fiziksel ya da zihinsel bir engeli olduğunu ilan etmemiştir. Onun yerine başkanın bir hücum botunda gizlenmekte olduğunu kabul etmiştir. Ayrıca 1976’da Arjantinde başkan Maria Estela Martinez de Peron’un görevden alınabilmesi için Temsilciler Meclisi bu ku- ruma başvurmuşsa da Senato başkanı, bu önergeyi ortak oturuma sunmayı red- detmiştir. Perez-Liñan, (2007), s. 138.