Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

53 TBB Dergisi 2019 (144) Ahmet EKİNCİ Tablo: Latin Amerika’da Parlamento Tarafından Seçilen Başkanlar 145 ÜLKE, YIL ve HALEF Bolivya, 1985-2005 Arası Tüm Seçimler Bolivya, 2005, Eduardo Rodriguez, (Yüksek Mahkeme Başkanı) Guatemala, 1993, De Leon Carpio (Ombdusman) Venezuela, 1993, Velazquez, (Senatör) Ekvator, 1997, Alarcon, (Kongre Başkanı) Arjantin, 2001/02, Rodriguez Saa ve (ondan sonra) Duhalde (Senatör) Peru, 2000, Valentin Paniagua, (Kongre Başkanı) Venezuela, 2019, Juan Guaido, (Kongre Başkanı) Tabloda, Bolivya (1985-2005 arasındaki tüm seçimler) dışında, 146 görülen örneklerin hepsinde, başkanın görevden alınması, başkan yar- dımcısının görevi devralması ile değil parlamento tarafından istifa eden başkanın kalan görev süresini doldurması için yeni bir başkan atanma- sı ile neticelenmiştir. Yani hem başkanın görevden alınmasına zemin hazırlayan hem de bir sonraki başkanın kim olacağına karar veren aynı irade, yani parlamentodur. Burada elbette ki anayasal olarak başkanın halefinin kim olacağı anayasalarda belirtilmiştir. Venezuela hariç di- ğer ülkelerde başkanlık makamında daimi boşalma olması durumunda başkana, başkan yardımcısı halefiyet etmektedir. 147 Ancak bu ülkelerde başkanlık makanındaki boşalmadan önce veya hemen sonra, başkan yardımcılığı makamında da boşalma olduğu görülmektedir. Örneğin Arjantin’de aynı anda hem başkan hem de başkan yardımcılığı maka- mında boşalma olması durumu “başsızlık” (acefalia-acephaly) olarak ni- telendirilmektedir. Bu durumda, seçimlere kadar, senatör, milletvekili 145 Marsteintredet, (2008), s. 44-45. 146 Bolivya’da, 2009 Anayasası öncesi dönemde, başkanın seçim usulü olarak fark- lı bir uygulamanın tercih edildiği görülmektedir. Başkanlık seçimlerinde hiçbir aday kullanılan oyların salt çoğunluğunu elde edemezse en fazla oyu alan iki aday arasından (1994’e kadar üç aday arasından) parlamento tarafından seçilmek- teydi. Burada başkan adayının tespiti parlamentonun iradesine bağlı kılınmıştı. Ayrıca burada hem eş zamanlı seçim uygulamasının hem de devlet başkanının parlamento tarafından seçilmesi uygulamasının aynı anda anayasal sistemde mevcut olduğu görülmektedir. Eduardo A. Gamarra, “Hybrid Presidentialism and Democratization: The Case of Bolivia”, Presidentialism and Democracy in La- tin America, Scott Mainwaring, Matthew Soberg Shugart, Cambridge University Press, 1997, ss. 363-394, s. 363-364. 147 Anayurt, Ekinci, (2017), s. 467.