Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

64 Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı Kararları (SYOK) ve Bu Kararların Ceza ... olmayıp”, maddi gerçeğe varmak yolunda kullandığı araç ve yollarla, ihlal edilen temel hak ve hürriyetleri arasında, aleyhe bir dengesizlik oluşmaması gereklidir. Kanonik hukukta, kilise tarafından engizisyon mahkemelerinin uyguladığı “ tahkik sistemi” sırasında görülen büyük zararlar sonrasında, bu temel anlayış modern ceza muhakemesi huku- kumuza girmiş ve kökleşmiştir. Delil yasakları ve hukuka aykırı delil anlayışı bu sınırı belirler. Ceza muhakemesinin ana görevi hüküm kurmak olup, soruştur- ma ve kovuşturma olarak iki ana evreden oluşmakta, hükmün kesin- leşmesiyle ceza muhakemesi yerini ceza kararı varsa infaz hukukuna bırakarak, ceza kararı yoksa kişinin masumiyetini tescilleyerek sona ermektedir. 2- Ceza Muhakemesinin Konuyla İlgili Temel İlkeleri a- Savcının araştırma-soruşturma yapma mecburiyeti açısından SYOK CMK’nın 160. maddesi, Cumhuriyet savcılarına, suç teşkil ettiği düşünülen bir fiili haber alır almaz, derhal soruşturma açarak, maddi gerçeği araştırmak ve kamu davası açılmayı gerektirir bir suç olup-ol- madığını belirlemek görev ve yetkisini vermektedir. Buna ceza muha- kemesinde “araştırma ve soruşturma mecburiyeti” ilkesi adı verilmek- tedir. CMK m. 160/1’e göre; “ Bir suçun işlendiği izlenimini veren bir halin öğrenilmesi” (basit şüphe) halinde savcı derhal soruşturmaya başlayarak “işin gerçeğini araştırmaya başlamalıdır”. Savcı, şüphelinin söz konusu suçu işlediği konusunda kuvvetli şüphe delilleri bulduğu anda, (eğer kovuşturma engeli oluşturan hallerden birisi de bulunmuyorsa) kamu davasını açmak ve açılan bu davayı hâkim/mahkeme sonuçlandırmak zorundadır. Bu ilke ise “ kovuşturmanın mecburiliği ” olarak adlandırıl- maktadır. b- Soruşturmaya başlamada “başlangıç şüphesi” kriteri Soruşturmanın başlaması herhangi bir şekil şartına tabi tutulma- mıştır. Ancak soruşturmanın başlayabilmesi için, ortada bir suç oldu- ğu yönünde başlangıç şüphesinin varlığı gereklidir. Başlangıç şüphesi, şüphe derecelendirmesi açısından en aşağılarda yer almasına karşın, soruşturmanın başlayabilmesi için gereklidir ve başlangıç şüphesinin