Türkiye Barolar Birliği Dergisi 144.Sayı

67 TBB Dergisi 2019 (144) Hakan KIZILARSLAN şekilde, adil yargılanma da uluslararası sözleşmeler ve iç mevzuatta ceza muhakemesine temel teşkil etmektedir. Devletin bu ilkelere uy- gun davranması, aynı zamanda o ülkede hukuka duyulan saygının da göstergesidir. 17 Şüpheli sıfatının alınabilmesi için; “ soruşturulan kişi hakkında, o kişinin karıştığı iddia edilen bir suça ilişkin basit bir başlangıç şüphesinin varlığı ” gereklidir. (CMK m. 160) 18 Bu noktada “olaylara dayanmayan ve sadece basit bir tahminden ibaret şüphe hali soruşturmanın başla- tılması ve dolayısıyla şüpheli sıfatının alınması için yeterli değildir. 19 Asıl olan kişinin suçsuzluğudur. 20 Bu aşamada, soruşturmayı başlat- makla sorumlu olan Cumhuriyet savcısının, şüpheli sıfatı verecek bir işlemde dikkatli olması gereklidir. 21 Bu zorunluluk “lekelenmeme hak- kı” kapsamında değerlendirilmesi gereken bir zorunluluktur. CMK m.158/(6) madde ve fıkrasındaki düzenleme, bu noktada doğrudan bireyin toplum ve çevresi karşısında, itibar ve onurunu zedeleyecek bir şüpheli sıfatının kendisine giydirilmesiyle, temel hak ve özgürlük- lerinde meydana gelecek zararların önüne geçilmesini sağlayabilecek bir düzenlemedir. 22 ku”, Adalet yayınevi, Ankara-2018, sh. 110 17 Hatice Derya Ormanoğlu, Anayasal Bağlamda Ve Avrupa İnsan Hakları Sözleş- mesi Boyutuyla Suçsuzluk Karinesi (Presumption of Innocence In The European Convention On Human Rights Dimension And In Constitutional Context ), Anka- ra Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı 64, Nisan 2016, sh. 2241 18 Mehaz Alman CMK (StPO) 152. maddesinin (2). fıkrasında; “Kanunda aksi ya- zılmadığı sürece maddi olaya ilişkin yeterli dayanak noktaları varsa, kovuştu- rulabilen bütün suçlarda savcılık harekete geçmek zorundadır” demek suretiyle soruşturmanın başlatılması için “maddi olaya ilişkin yeterli dayanak noktaları bulunması” şartını aradığını açıkça hükmetmektedir. 19 Yenisey-Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, a.g.e., sh.178 20 AİHS m. 6 ; “suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya ka- dar masum sayılır”, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi m.11; “Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır”, B.M. Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi m. 14; “Hakkında bir suç isnadı bulunan bir kimse, hukuka göre suçluluğu kanıtlanıncaya kadar ma- sum sayılma hakkına sahiptir”. 21 “Savcı şüphelinin de masumiyet/suçsuzluk karinesini ve lekelenmeme hakkını, yani dürüst yargılanma hakkını koruyup gözetmek, haksız ve yersiz yere suç- lanıp damgalanmasını önlemektir.” Ersan Şen, “Lekelenmeme Hakkı ve Soruş- turma Süreleri”, file:///C:/Users/User/Desktop/SYOK /Lekelenmeme%20 Hakk%C4%B1%20ve%20Soru%C5%9Fturma%20S%C3%BCreleri%20%20 Prof.%20Dr.%20Ersan%20%C5%9 Een.html, (Çevrimiçi) 17.04.2019 Erişim 22 “AİHM suçsuzluk karinesinin gerçek anlamda bir işlevinin olması için, bazı kri-