Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

101 TBB Dergisi 2019 (145) Nabi ÖZALP yapılmaya başlanmasıdır. Diğer bir ifadeyle şüpheli hâkim huzuruna çıkarılıp, sorguya başlanmadan, adliyede bekletilmesi durumunda, yukarıda belirtilen süreler işlemeye devam eder. Ancak uygulamada çoğu zaman buna uyulmamakta, cumhuriyet savcının tutuklamaya sevk kararı ile bu sürelerin duracağı gerekçesiyle, şüpheliler adliye- de bekletilerek, gözaltı süreleri aşılmakta olup, bu durum tazminat ödemeyi gerektirir. Kanunda öngörülen gözaltı süresinin kısa bir süre aşılması durumunda dahi bu bent kapsamında tazminat ödenmesi ge- rekir. Örneğin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, K. ve F.-Almanya başvurusunda, gözaltı azami süresinin 12 saat olarak belirlenmiş iken, başvuranların kimlik tespiti gerekçe gösterilerek 45 dakika daha kara- kolda tutulduktan sonra serbest bırakılmaları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5/1-c maddesinin ihlal edildiğine karar ver- miştir. 68 Kanun’da, gözaltına almanın hukuka aykırı olması, diğer bir ifadeyle, koşullarının oluşmamasına rağmen kişi hakkında gözaltı kararı verilmesi, tazminat nedeni olarak düzenlenmemiştir. Bu ne- denle gözaltı kararı kanuna aykırı olmasına rağmen, gözaltı süresi aşılmadan, kişinin salıverilmesi veya hâkim önüne çıkarılması ha- linde CMK 141/1-c maddesi kapsamında tazminat talep edilemez. Keza gözaltı süresi dolmamış olsa bile, gözaltına alınan kişi hak- kında yapılacak bir soruşturma işlemi kalmamasına rağmen gözal- tı süresinin sonuna kadar kişinin özgürlüğünün kısıtlanması veya gözaltı süresinin uzatılması kanuna aykırıdır. Nitekim Avrupa İn- san Hakları Mahkemesi, 4 günlük azami gözaltı süresinin mutlaka tüketilmesi gereken ve bu konuda devletlere açık çek veren bir süre olarak nitelendirilmemesi gerektiğini belirterek; toplu bir suç ile il- gili olarak üç gün dokuz saat gözaltına alınan çocuk hakkında yapı- lan tek soruşturma işleminin ikinci gün alınan ifadesi olması nede- niyle sözleşmenin ihlal edildiğine karar vermiştir. 69 Bu nedenle, kişi hakkında yapılması gereken işlemler bittikten sonra gözaltı süresi dolana dek özgürlüğünün kısıtlanması veya kısa sürede yapılacak işin gözaltı süresinin sonunda yapılarak kişinin sürenin sonuna dek 68 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, K. ve F. Almanya, Başvuru No:25629/94, 27.11.1997. 69 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, İpek ve diğerleri Türkiye, Başvuru No:17019/02, 30070/02, 3.2.2009.