Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

103 TBB Dergisi 2019 (145) Nabi ÖZALP Kanuni hakların hatırlatılmaması veya hatırlatıldığı halde yarar- landırma isteğinin yerine getirilmemesinin tazminat sorumluluğuna yol açabilmesi için şüpheli veya sanığın tutuklanması gerekir. Zira hü- kümde açık bir şekilde, “ kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan” kişinin tazminat talep edebileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla yakalanıp gö- zaltına alınan ancak tutuklanmayan kişilere kanuni hakların hatır- latılmaması veya hatırlatıldığı halde yararlandırma isteğinin yerine getirilmemesi, bu hükme göre tazminat sorumluluğu doğurmaz. 74 Tu- tuklama ile gözaltı ve yakalama arasında ayrım yapılmasının mantıklı bir gerekçesi bulunmamaktadır. Kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden ya- kalanan ve gözaltına alınanlara da tazminat talep etme hakkı tanınma- sı daha uygun ve hakkaniyetli olacaktır. E. KANUNA UYGUN OLARAK TUTUKLANDIĞI HÂLDE MAKUL SÜREDE YARGILAMA MERCİİ HUZURUNA ÇIKARILMAMAK VE BU SÜRE İÇİNDE HAKKINDA HÜKÜM VERMEMEK Bu bentte tutuklu kişiler bakımından iki tazminat nedeni düzen- lenmiştir. Bunlardan ilki, kanuna uygun olarak tutuklandığı halde makul sürede yargılama merciinin önüne çıkarılmaması; ikincisi ise, tutuklu kişi hakkında makul sürede hüküm verilmemesidir. Tutuklu- luktaki makul süre (AİHS m. 5/3) ile yargılamadaki makul süre (AİHS m. 6/1) birbirinde farklıdır. 75 Bir dava uzun süre devam etmesine rağ- men AİHS’nin 6/1. maddesi kapsamında “makul sürede yargılanma hakkı” ilkesine aykırılık teşkil etmeyebilir. Ancak bu yargılama esna- sında kişi makul süreyi aşan şekilde tutuklu kalmış ise, AİHS’nin 5/3. maddesi ihlal edilmiş olacaktır. 76 Her iki durumda da tutuklamanın kanuna uygun olması gerekir. Tutuklama kararının kanuna aykırı ol- ması halinde, bu bent değil, CMK 141/1-a bendi kapsamında tazminat talep edilebilir. 74 Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma/Kırıt/Özaydın/Akcan/Erden, s.566. 75 Feyyaz Gölcüklü/Şeref Gözübüyük, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygu- laması, Turhan Kitapevi, Ankara 2011, s. 240; Kunter/Yenisey/Nuhoğlu, s.888, 1076. 76 Gölcüklü/ Şeref Gözübüyük, s. 240.