Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

15 TBB Dergisi 2019 (145) Can YAVUZ Roma Hukuku’nda uygulanan suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin günümüzde benimsenen suç ve cezaların kanuniliği ilkesiyle bağdaş- masını engellemiştir. 3 İlkenin temellerinin Magna Carta’ya dayandığı savunulmuştur. Magna Carta’nın 39. maddesi gereğince, Kral Yurtsuz John yerel bir kanun olmadığı takdirde özgür bireyi cezalandırmayacağını garanti etmiştir. Fakat bu güvencenin maddi hukuktan ziyade usul hukukunu ilgilendirdiği, bu sebeple suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin esasını karşılamadığı ileri sürülmüştür. 4 Bir görüşe göre suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin ilk modern örneğine 1776 tarihli Virginia Haklar Bildirgesi’nde rastlanmaktadır. Bu fikrin altında yatan sebep, ilgili bildirgede hukukun geçmişe etkili şekilde yürütülmesinin yasaklanmış olmasıdır. 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’nde de benzer bir hükme yer verilmiştir. 5 Suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin gerçek manada ortaya çıkışı- nın 18. yüzyıla denk gelmesinin sebebi dönemin koşullarıdır. Endüstri Devrimi sonucu ortaya çıkan yeni orta sınıfın kendi haklarını korumak için yarattığı baskı ve yeni bir politik düşünce olarak yaygınlaşan li- beralizm, suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin filizlenmesi için görece uygun bir zemin hazırlamıştır. 6 Suç ve cezaların kanuniliği ilkesi ilk olarak Montesquieu tarafın- dan ileri sürülmüş, Beccaria ve Voltaire tarafından geliştirilmiş, ilk kez Feuerbach tarafından bir hukuk ilkesi olarak dillendirilmiştir. 7 Feuerbach’ın geliştirdiği Psikolojik Zorlama Teorisi ilkenin somut- laşmasında kayda değer bir rol oynamıştır. Bu teori gereğince, ceza tehdidiyle bireyleri bir davranışa yöneltebilebilmesi bireyin han- gi hareketlerin cezalandırılacağını önceden bilmesini zorunlu kılar. Unutulmaması gereken husus, bu teorinin başlangıçta insan hakları- 3 Bahri Öztürk, Mustafa Ruhan Erdem, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 10. Baskı, 2008, s. 38; Kayıhan İçel, Süheyl Donay, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku Genel Kısım, Beta Basım, İstanbul, 1999, s. 73-74 4 İçel, Donay, s. 73-74 5 İbid. s. 74 6 Hallevy, s. 9 7 Ezgi Aygün Eşitli, “Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara, Sayı 104, 2013, s. 226, 230