Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

28 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Suç ve Cezaların Kanuniliği İlkesi mın mahkemelerce hayata geçirilmesini madde 7 ile uyumlu bulmuş- tur. 67 Ancak kanun hükmünün mahkemeler tarafından yorumlanma- sında aşırı belirsiz kavram ve kriterler kullanılması kanunun etkisinin açık ve öngörülebilir olmamasına (madde 7 ile bağdaşmazlığına) yol açabilir. 68 Bu noktada önemli bir ceza hukuku ilkesini hatırlamak yararlı ola- bilir. Kıyas yasağı ( lex stricta ) sonucu kıyas yoluyla yeni suç tipi yaratı- lamaz ve hâlihazırdaki suç tipinin kapsamı genişletilemez. Diğer yan- dan, suç tipinde bulunan birçok kavram farklı anlamlar içerebilir. Bu sebeple suç tipinin yorumlanması gerekebilir. 69 Yorum ve kıyas farkı öğretide şu şekilde açıklanmıştır. “ Yorumda hukuk normu veya hukuksal kavramın anlamı ortaya konulmaya çalışılırken; benzetmede (kıyasta) , hukuk kuralının, uygulama alanı dışında kalan bir olaya uygulanması söz konusu- dur. Buna göre yorumun amacı, yasanın anlamını açığa kavuşturmak ve ge- rektiğinde onu, değişen gereksinim ve anlayışlara uydurmak iken; benzetmede amaç, hukuk kuralının uygulama alanı dışındaki bir olaya uygulanması su- retiyle yasa boşluklarının doldurulmasıdır”. 70 Fakat kıyas ile yorumu ayırt etmek her zaman kolay olmayabilir. Kanun yapma teknikleri izlenme- den ve belirlilik ilkesi gözetilmeden yapılan düzenlemeler kıyasın uy- gulanma olanağını arttırmaktadır. 71 Burada değinilmesinde fayda görülen bir başka husus, ceza ka- nunlarının kapsamının genişlemesi ve suç ve cezaların kanuniliği il- kesinin sert bir şekilde uygulanmasının bazı durumlarda adaletsizliğe yol açtığıdır. Bu sebeple ilkenin uygulamasında bazı istisnalara 72 yer verilmeye başlanmıştır. 73 Bir yasanın öngörülebilirliği değerlendirilirken farklı faktörler göz önünde tutulabilir. “ 7. madde anlamında öngörülebilirliğin sağlanması 67 AİHM, Cantoni - Fransa, 17862/91, 15.11.1996, §§ 31-32 68 AİHM, Liivik - Estonya, 12157/05, 25.06.2009, §§ 96-104 69 Öztürk, Erdem, s. 40-41 70 İbid. s. 58 71 Akbulut, s. 110 72 Türk hukukundaki istisnalara ilişkin ayrıntılı bilgi için: Olgun Değirmenci, “Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara, 2014, Sayı 110, s. 129-188; Sesim Soyer Gü- leç, “Türk Ceza Hukukunda Haksızlık Yanılgısı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , İzmir, 2008, Cilt: 10, Sayı 1, s. 59-91 73 Güngör, s. 158-159