Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

303 TBB Dergisi 2019 (145) Emin KOÇ faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir ”. Ancak hak arama hür- riyeti yargısal yol öncesi başvuruları da kapsayacak nitelikte yorum- lanmalıdır. 3 Hak arama hürriyeti, şekli bir özgürlük olmanın ötesinde esas iti- bariyle kişilere her türlü kolaylık ve etkili araçları sağlayacak nitelikte olmalıdır. 4 Yükümlülüğe ilişkin düzenlemenin hak arama hürriyetinin bir gereği olduğu madde gerekçesinde de vurgulanmıştır: “ Bireylerin yargı ya da idarî makamlar önünde sonuna kadar haklarını arayabilmelerine kolaylık ve imkân sağlanması amaçlanmaktadır. Son derece dağınık mevzuat karşısında kanun yolu, mercii ve sürelerin belirtilmesi hak arama, hak ve hür- riyetlerin korunması açısından zorunluluk haline gelmiştir ”. 5 Danıştay da yükümlülüğün “ salt şekle ve usule ilişkin bir düzenleme olmayıp bireylerin hak arama hürriyetlerini en iyi şekilde kullanmalarını tesis etme ” amacı taşı- dığına vurgu yapmaktadır. 6 Tabii ki hak arama yollarının açıklığı, yol gösterici niteliği hukuki güvenlik ilkesinin de bir gereğidir. 7 3 Hak arama hürriyetinin Anayasamız ile lâfzen sadece yargı mercileri önünde dü- zenlendiği gözlemlense de hak arama hürriyetinin geniş manada yorumlanması gerektiği 1961 Anayasası döneminde hak arama hürriyetini düzenleyen madde tasarı çalışmalarında da tartışılmıştır. O dönemde İstanbul Tasarısı ile hak arama hürriyetinin hem yargı hem de idari makamlar önünde olması gereği düzenleme- de vurgulanmıştır. Ancak nihai metinde bu kabul edilmemiştir. Bilgi için bkz. Dil- şat Yılmaz, İdari İşlemde Başvuru Yollarının Gösterilmesi, T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 20007, s.46–47; Tekin Akıllıoğlu, “Bireyin Yönetsel İşlemler Karşısında Korunması ve Yönetim Hukukumuz”, AİD , C: 14, S: 3, Eylül 1981, s. 42–43; Tekin Akıllıoğlu, “Yönetim Önünde Savunma Hakları”, TODAİ Yayınları, Ankara 1983, Kitap sonu ek- s.s.122–123, (http://www.todaie.edu.tr/yayinlar/ kitap_goster.php?kodu=184, (22.03.16). 4 Bkz. İbrahim Kaboğlu, Özgürlükler Hukuku, İmge Yayınevi, Ankara 2002, s. 163; Mesut Aydın, “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hak Arama Özgürlüğü”, AÜSBFD , S.3, C. 61, Y. 2006, s. 2-37, (http://dergipark.gov.tr/download/article- file/38092, (20.11.18)). 5 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Madde Gerekçeli, Ankara 2011, s.77, https://yenianayasa.tbmm.gov.tr/docs/gerekceli_1982_anayasasi.pdf, (28.03.16). 6 Danıştay, 9. D, E 2008/559, K 2010/5801, KT 03.11.2010 , https://www.kararara. com, (20.12.2018). 7 Bahtiyar Akyılmaz, İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayınevi, Ankara 200, s.213. Danıştay da hak arama yollarının açıklığını hukuki güvenlik ilkesinin bir gereği olarak değerlendirmektedir. Bkz. Danıştay, 13. D, E 2012/1718, K 2013/2862, KT 07.11.2013, https://www.lexpera.com.tr/ictihat/ danistay/e-2012-1718-k-2013-2862-t-7-11-2013, (20.12.2018).