Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

311 TBB Dergisi 2019 (145) Emin KOÇ C. BAŞVURU KAVRAMI VE TÜRLERİ 1. Genel Olarak Anayasa’nın 40. maddesi ile başvuru hakkı imkânının mutlak olarak sağlanma gereği vurgulanmıştır: “ Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlâl edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir ”. İlgili düzenleme çerçe- vesinde başvuru olanaklarının sağlanması hususunda sınırlayıcı her- hangi bir ifade bulunmamaktadır. Bu noktada hukuken başvuru ile ne anlatılmak istendiğinin belirlenmesi gerekmektedir. Sözlük anlamı ile başvuru “ başvurma işi, müracaat, bilgi sahibi olmak için bir kaynağı kullan- ma, bilgiye ulaşma ” olarak tanımlanmaktadır. 44 Hukuki olarak ise bi- reylerin kendi sübjektif hukuki durumlarını etkileyen hususlara ilişkin kamusal makamlardan bilgi istemesi, sübjektif durumlarını etkileyen, değiştiren kaldıran yol ve yöntemlere sahip olma olanağı olarak düşü- nülebilir. 45 Başvurular idari ve yargısal olarak temelde ikiye ayrılabilir. 46 Bu ayrımı en basit ölçüt çerçevesinde ortaya koyarsak, kişinin hukuksal durumuna ilişkin istemini idari usul ve yöntemlerle ile talep etmesi du- rumunda idari başvuru, yargısal usul ve yöntemlerle gerçekleştirmek istemesi durumunda da yargısal başvuru yolu söz konusu olacaktır. Ayrıca belirtmek gerekir ki yargısal başvuru idareye karşı başvuruları kapsayacak şekilde de yorumlanmaktadır. 47 Anayasa Mahkemesi’nin de yargısal başvuruları idari başvuruları kapsayacak şekilde yorumla- dığı kararları mevcuttur. 48 Bu ayrımda temel olarak maddi kriterin, şekli kriter ile daraltılma- sı esas alınmalıdır. Çünkü yasama ve yargı organlarının idari fonksi- yona dâhil işlemlerine ilişkin başvurularda bu işlemlerin değiştirilme- si, kaldırılması, düzeltilmesi idari usul ve yöntemler ile istenebileceği 44 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.56f8fa8e818e12.33764792, (20.10.17). 45 Bkz. Lütfi Duran, “İdari Müracaatler ve Bunlar Karsısında idarenin Sükûtu Mese- lesi”, İÜHFM, Yıl:1946, C: 12, S: 1, s. 132 ( http://www.journals.istanbul.edu.tr / iuhfm/article/view/1023005763, (28.03.16)); Ramazan Yıldırım, İdari Başvurular, Mimoza Yayınları, Konya 2006, s.9. 46 Bkz. Duran, s. 132 vd. 47 Yılmaz, s. 47. 48 Anayasa Mahkemesi kararları için bkz. Akıllıoğlu, Savunma, s. 122–123