Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

314 Türk Hukuku’nda Devlet İşlemlerine Karşı Başvuru Yollarını Gösterme Yükümlülüğü tilmesi gerekir. Örneğin kamu ihale uyuşmazlıklarında hem idareye başvuru hem de Kamu İhale Kurumu’na başvuru ayrı ayrı düzenlen- melidir. Başvuru yollarının gösterilmesinde başvuru türleri açısından ola- ğan başvuru yolları ile sınırlı tutmak gerekir. Bu çerçevede Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin İdari İşlemler Karşısında Bireyin Ko- runmasına İlişkin 77(31) sayılı Kararına 53 uygun olarak ilgililerin ilk aşamada başvurulabilecekleri idari ve yargısal başvuruların yüküm- lülük kapsamında olması beklenecektir. Yoksa doğrudan ya da dolaylı olarak kamusal işlemlerin denetlenmesini sağlayan karşı kamu denet- çiliği, insan hakları kurulları, bilgi edinme kurulu, devlet denetleme kurulu gibi mekanizmaların yükümlülük kapsamında belirtilmesi hem pratik hem de amaca uygun değildir. 3. Yargısal Başvurular Yargısal başvuru, kişilerin hak arama hürriyeti çerçevesinde yargı organlarından yargısal fonksiyona dâhil ve yargısal usullere tabi bir şekilde haklarının korunmasını talep etmesidir. 54 Vurgulamak gerekir ki usul kanunlarının “ kanun yolları ” tabirini üst (istinaf/temyiz) kanun yollarını kapsayacak sistematikte düzenlese de ilk derece mahkemele- rinde yargısal yollarla hak aranmadan üst derece mahkemelere başvu- rulamayacağı aşikârdır. Bu nedenle kavramın geniş bir perspektifte ele alınması gerekmektedir. Kanun yolları, her bir usul kanununda ayrıca düzenlenmiştir. Kanun yolu tabiri, geniş anlamı itibariyle kanun ile (yasama organı tarafından) belirlenmiş her türlü yoldur. Anayasa’da geçen kanun yolu tabiri ise hak arama hürriyetini sağlayan bir araçtır ve geniş yorumlanmalıdır. Kaldı ki yargısal başvurular öncesi gidile- bilecek yargı-dışı başvurular (özellikle idari başvurular) ile uyuşmaz- lığın çözümü mümkün olacaktır. Bu nedenle kanun yolu tabiri idari başvuru ve aynı amaca hizmet eden yargısal başvuru yollarını kapsa- yacak şekilde yorumlanmalıdır. 55 Bu nedenle kanun yolu tabiri yargı- 53 Akıllıoğlu, Savunma Hakları, s.198-199; Tekin Akıllıoğlu, “Bireyin Yönetsel İşlem- ler Karşısında Korunması ve Yönetim Hukukumuz”, AİD , C: 14, S: 3, Eylül 1981, s. 53-54. 54 Bkz. Yıldırım, s. 11. 55 1982 Anayasası ile “başvuru” tabiri genellikle yargı organlarına “başvuru” duru- larına özel tercih edilmiş ve vurgulanmıştır. Örneğin, m.29/2, m.59,m.79,m.90,m.