Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

316 Türk Hukuku’nda Devlet İşlemlerine Karşı Başvuru Yollarını Gösterme Yükümlülüğü Çünkü dolaylı da olsa idareyi temsil eden kamu görevlilerinin cezai sorumluluğuna sahip olması, cezaların önleyicilik ve cezalandırıcılık etkisinin bir sonucu olarak idarenin denetlenmesini sağlayacaktır. An- cak yükümlülüğün kapsamı kamusal işlemlerin denetlenme yol ve yöntemlerini belirleme olduğu için cezai başvuru yollarının gösteril- mesi yükümlülük kapsamında değildir. Başvurucular “ devlet işlemlerinin ” muhataplarıdır. Bu nedenle her türlü kamusal işlemin muhatabı, teknik olarak başvurucu kavramına girecektir. Daha önce açıklandığı üzere devlet işlemleri tabiri geniş olarak yorumlanmak gerekmektedir. Bu nedenle yasama faaliyetleri- nin, yürütme faaliyetlerinin ve de yargılama faaliyetlerinin muhatap- ları teknik olarak başvurucu kavramına girecektir. Bunun haricinde ise devlet dışında örgütlenmiş kamu tüzel kişileri işlemleri hatta kamu gücü ayrıcalığı ile donatılmış özel hukuk işlemlerinin muhatapları dahi başvurucu kavramına girecektir. Yükümlülük bağlamında ele alınması gereken bir diğer sorun ise yükümlülüğün içeriğinin nasıl ve hangi makamlar tarafından be- lirleneceğidir. Çünkü yükümlülüğün içeriğinin belirlenmesi teknik bir konudur ve her idari makamda bu teknik yeterliliğin bulunması mümkün değildir. 58 Bireyin korunmasına ilişkin karar yorumunda da belirtildiği üzere, başvuru ile birlikte başvuru makamları ve süresi be- lirtilirken başvuru için yapılması gereken usuli işlemleri ve bilgileri de vermesi beklenmektedir. 59 II. DEVLET İŞLEMLERİNİN BELİRLENMESİ A. DEVLET İŞLEMLERİ KAVRAMININ KAPSAMI Anayasamızda başvuru yollarını gösterme yükümlülüğü bütün devlet işlemlerini kapsayıcı nitelikte düzenlenmiştir. Bazı uluslararası hukuk metinlerinde ise devlet işlemlerinin özelinde sadece idari işlem- leri, idare karşısında bireyi koruma amaçlı/kapsamlı düzenlemeler yer almaktadır. Bu noktada en önemli ve ilk düzenleme Avrupa Kon- 58 Gözler, Anayasa Değişikliği, http://www.anayasa.gen.tr/teblig2002.htm, (20.10.17). Örneğin müşavirlikleri olmayan köy idareleri, küçük belediye idareleri bu yükümlülüğü tam olarak yerine getiremeyebilir (Gözler, Anayasa Değişikliği, http://www.anayasa.gen.tr/teblig2002.htm, (20.10.17).). 59 Kuntbay, s. 11; Akıllıoğlu, Savunma, s. 199.